Όταν ένα επιχειρησιακό κερδοσκοπικό εγχείρημα προβάλλεται ως «εθνικής σημασίας»

της Μερόπης Τσιμίλλη

Μέσα στο επιχειρησιακό περιβάλλον που έχουν δημιουργήσει τα ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Κύπρο, η δημιουργία των οποίων, ξεκινώντας από την αναβάθμιση κολλεγίων, έγινε με τη σιωπή ή/και την ανοχή της κοινωνίας, και τα οποία έχουν γίνει τόσο κερδοφόρα ώστε να ελκύουν την εξαγορά τους από ξένες εταιρείες, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο (ΕΚΠΑ) θεώρησε ότι ήρθε η στιγμή να διεκδικήσει μερίδιο αυτής της πίτας. Άλλωστε, στις 20 Δεκεμβρίου 2023 ο Μητσοτάκης, επιχειρηματολογώντας υπέρ της ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, είπε, μεταξύ άλλων: «Στην Κύπρο φοιτούν -αν δεν κάνω λάθος- κοντά στους 20.000 από την Ελλάδα… η ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση [στην Κύπρο] καλύπτει ένα πολύ σοβαρό μέρος του ΑΕΠ της χώρας…». Κατέρχονται λοιπόν στην Κύπρο παραρτήματα, κατ΄αρχήν του ΕΚΠΑ, αγγλόφωνα, ιδιωτικού δικαίου, με δίδακτρα, ίσον κερδοσκοπικά.  

Και ενώ η πίτα ετοιμάζεται να ξαναμοιραστεί, ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ στον πανηγυρικό του λόγο κατά τη δοξολογία για την 25η Μαρτίου στη Λευκωσία, επέλεξε να πουλήσει το εγχείρημα ως «εθνικής σημασίας»!

Χριστοδουλίδης και Αρχιεπίσκοπος άνοιξαν τις αγκάλες τους στον προκλητικό (τουλάχιστον) λόγο του Πρύτανη,  χειροκροτώντας με «εθνική υπερηφάνεια» και την εξαγγελία του πως «Βασικός μας στόχος είναι η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα να πραγματοποιηθεί μέσω του Εθνικού μας Πανεπιστημίου». Και αν ο Αρχιεπίσκοπος δεν έχει ποτέ αποβάλει τις εθνικόφρονες φαντασιώσεις και ρητορική του, ο Χριστοδουλίδης θα όφειλε τουλάχιστον να σεβαστεί το ό,τι είναι ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο οποίος ισχυρίζεται ότι επιδιώκει λύση του Κυπριακού.

Σε ένα εξαιρετικά διεισδυτικό άρθρο του με τίτλο «Οι έμποροι της ελληνικότητας»* στις 14 Απριλίου, ο Χαρίδημος Τσούκας, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και αντεπιστέλλον μέλος της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών,  γράφει για «απροκάλυπτη ιδεολογική κατασκευή που έκανε ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, προκειμένου να προωθήσει τη στρατηγική του πανεπιστημίου του για δημιουργία παραρτήματος στην Κύπρο». Και σε άλλο σημείο: «Για να πάρεις με το μέρος σου τους λήπτες αποφάσεων, πρέπει ο λόγος σου να απηχεί γενικά (εν προκειμένω, «εθνικά») ιδεώδη, όχι επιμέρους ιδιοτελείς επιδιώξεις. Πρέπει, συνεπώς, ο λόγος σου να είναι εντέχνως παραπλανητικός».

Παράλληλα με το εθνικιστικό ντελίριο, ο λόγος του Πρύτανη του ΕΚΠΑ ήταν και προσβλητικός για το Πανεπιστήμιο της Κύπρου και το επίπεδό του, όπως και επισημαίνει σε ανακοίνωσή του στις 4 του Απρίλη** το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, στην οποία γράφει, μεταξύ άλλων για «παρωχημένη ρητορική ιδεολογικοποίησης της εκπαίδευσης», τονίζει το «διεθνώς αναγνωρισμένο ακαδημαϊκό έργο του Πανεπιστημίου Κύπρου» και καταλήγει πως «το Πανεπιστήμιο Κύπρου δεν μπορεί να μείνει αμέτοχο όταν τίθεται υπό αμφισβήτηση η προσφορά και ο ρόλος του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση».

Θα αναμενόταν ωστόσο και μια καταγγελία ενάντια σε τοπικούς άρχοντες, οι οποίοι ανέχτηκαν την προσβλητική και απαράδεκτη ρητορική του Πρύτανη του ΕΚΠΑ, και μάλιστα με αναπαραγωγή της από κάποιους εξ αυτών. Ενδεικτικά, αναφέρω πως η υπουργός Παιδείας κ. Μιχαηλίδου είπε ότι, με τα παραρτήματα «θα δώσουμε ώθηση στην ανώτερη εκπαίδευση του τόπου μας»!

Δεν είδαμε όμως κανένα από αυτούς να διαμαρτύρονται όταν πετσοκόβουν τον προϋπολογισμό του Πανεπιστημίου Κύπρου και όταν αρνούνται τη χρηματοδότηση για τα αλλόγλωσσα τμήματα και το αναγκάζουν να βάλει δίδακτρα για αυτά. Και όπως γράφει ο Χαρίδημος Τσούκας στο αναφερθέν άρθρο του, «Αν το πολιτικό κατεστημένο της Κύπρου διέθετε αίσθηση δημοσίου συμφέροντος θα νοιαζόταν λιγότερο για την κολακεία και τις διευκολύνσεις του ΕΚΠΑ και περισσότερο για τα δημόσια πανεπιστήμια της χώρας του. Θα αντιλαμβανόταν ότι η «ώθηση» στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση της Κύπρου θα δοθεί με την ενίσχυση της αυτονομίας και της αυτενέργειας των δημοσίων πανεπιστημίων της…».

Πέρα όπως από αυτά, πριν μιλήσει η υπουργός Παιδείας για «ώθηση» θα έπρεπε τουλάχιστον να είχε λάβει υπόψη και τα εξής, τα οποία περιλαμβάνονται και στο έγγραφο «Θέση ΑΚΕΛ για την ίδρυση παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στην Κύπρο»: «Με ομόφωνα ψηφίσματα τους, η Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών και η Σχολή Μεταλλειολόγων-Μεταλλουργών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, κατήγγειλαν την πρόθεση του ΕΜΠ για άνοιγμα παραρτήματος στην Κύπρο αφού, όπως ανέφεραν, το παράρτημα θα αποτελεί ένα ιδιωτικό και ξεχωριστό πανεπιστήμιο κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με χαμηλό επίπεδο σπουδών και χαλαρά κριτήρια εισδοχής…».

Πλην όμως, η πλειοψηφία της Βουλής των Αντιπροσώπων, ακόμα και με τα πιο πάνω που πληροφορήθηκε, ψήφισε στις 12 Δεκεμβρίου 2024 (εν τη σοφία της!) το νομοσχέδιο για παραρτήματα ξένων Πανεπιστημίων, μετά από συζήτηση την οποία «σημάδεψαν η προχειρότητα και οι πολλές παλινδρομήσεις του Υπουργείου», όπου «χαρακτηριστική ήταν και η αδυναμία του Υπουργείου και της Νομικής Υπηρεσίας να δώσουν πειστικές απαντήσεις στα ερωτήματα των βουλευτών» (σε εισαγωγικά, αποσπάσματα από το αναφερθέν έγγραφο του ΑΚΕΛ).

Μερόπη Τσιμίλλη

18 Απριλίου 2025

* «Οι έμποροι της ελληνικότητας»

** Ανακοίνωσή στις 4 του Απρίλη του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου