Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΛΕΓΚΤΗΣ, Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ ΚΑΙ Η ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

Εχω ακούσει και διαβάσει πολλους ειδικους και μη να σχολιάζουν την απόφαση του Ανώτατου Συνταγματικου Δικαστηρίου για παύση του Γενικου Ελεγκτη της Δημοκρατίας Οδυσσέα Μιχαηλίδη τόσο σε γενικο επίπεδο όσο και σε πολύ εξειδικευμένες και λεπτομερειακες νομικες αναλύσεις.  Η άποψη ότι η παύση ήταν δικαιολογημένη αποτελει μια ελάχιστη μειονότητα και δεν θα ασχοληθω με αυτή.  Αυτό που μ’ ενδιαφέρει σ’ αυτό το κείμενο είναι το γιατι είναι μια θλιβερη απόφαση που αν δεν ανατραπει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε πολύ επικίνδυνα μονοπάτια.

Οι περισσότερες αναλύσεις αναγνωρίζουν τη «μεγάλη προσφορα» του Οδυσσέα Μιχαηλίδη, την «αναβάθμιση του ρόλου της Ελεγκτικης Υπηρεσίας» και την «αντιμετώπιση της διαφθορας».  Από κει και πέρα, μερικες σημειώνουν ότι «είναι σεβαστη η απόφαση του Δικαστηρίου» ενώ άλλες προχωρουν στην κριτικη της συμπεριφορας του Οδυσσέα Μιχαηλίδη και της προσφυγης-του σε δημόσια κριτικη δημοσίων προσώπων.  Υπάρχουν και άλλες που δικαιολογουν πλήρως τη συμπεριφορα και τη στάση του Οδυσσέα Μιχαηλίδη και μάλιστα φτάνουν στο σημείο να τον παρουσιάζουν σαν τον επόμενο διεκδικητη της Προεδρίας της Δημοκρατίας.

Ωστόσο, για να καταλάβουμε καλύτερα την πραγματικότητα πρέπει να πάρουμε μια πιο μακροσκοπικη εικόνα.  Τα συγκεκριμένα άτομα και οι συγκεκριμένες συμπεριφορες αποτελουν σε μεγάλο βαθμο αντανάκλαση της κοινωνικης πραγματικότητας.  Στη μεγάλη πλειοψηφία-τους καθορίζονται από αυτή την πραγματικότητα.  Υπάρχουν φυσικα και πολλες περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν αρκετες αντοχες για να αντισταθουν σ’ αυτή την πορεία για δικους-τους λόγους, για δικες-τους αρχες, με ποικίλα αποτελέσματα.

ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ

Ας δούμε σε συντομία την πορεία του Οδυσσέα Μιχαηλίδη.  Εχτισε την εικόνα-του σαν αμείλικτος διώκτης της παρανομίας στη θέση της Ελεγκτικης Υπηρεσίας του Υπουργείου Συγκοινωνιων.  Κυνήγησε με πάθος παρανομίες και παρατυπίες από λειτουργους και συνεργάτες του Υπουργείου.  Σε μια κυβερνητικη μηχανη με βεβαρημένη ιστορία διαφθορας, βρήκε πρόσφορο έδαφος στην ανακάλυψη και την παρεμπόδιση ή τιμωρία παρατυπιων και παρανομιων.  Η αλήθεια είναι ότι αυτό το κυνηγητο ήταν σε σημαντικο βαθμο επιλεκτικο και υπάρχουν ισχυρισμοι για επικέντρωση στα μικρα σκάνδαλα παρα στις περιπτώσεις εμπλοκης μεγάλων οικονομικων συμφερόντων.

Αυτή η αποφασιστικότητα του Οδυσσέα Μιχαηλίδη οδήγησε σε δραματικη μείωση των παρατυπιων και των παρανομιων.  Αυτό αντιμετωπίστηκε ευνοϊκα από τις κυβερνήσεις με αποτέλεσμα το διορισμο-του στη θέση του Γενικου Ελεγκτη.

Είχε όμως και παράπλευρες, ανησυχητικες πτυχες.  Η κυβερνητικη μηχανη ήταν γνωστο ότι ήταν διάτρητη από τη διαφθορα.  Η προσπάθεια για αντιμετώπιση της διαφθορας πήρε τη μορφη ολοένα και πιο πολύπλοκων νομοθεσιων και κανονισμων που έκαμναν σχεδον αδύνατη την αυστηρα νομότυπη λειτουργία-της.  Οι δημόσιοι υπάλληλοι αναγκάζονταν πολλες φορες να παρακάμπτουν αυτές τις νομοθεσίες και τους κανονισμους αν ήθελαν να παραχθει οποιοδήποτε έργο.  Ο παραδοσιακος ρόλος της Ελεγκτικης Υπηρεσίας ήταν να σημειώνει αυτες τις παρατυπίες στην έκθεσή-της, και εναπόκειτο στο αρμόδιο υπουργείο να πάρει μέτρα ή να αγνοήσει τις παρατυπίες αν δεν κρίνονταν σοβαρες.  Αυτό με τη σειρα-του άνοιγε παράθυρα για σοβαρες περιπτώσεις διαφθορας, που μερικες φορες εκμεταλλεύτηκαν διάφοροι.

Ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης περιόρισε αυτές τις παρατυπίες σε μεγάλο βαθμο.  Οι δημόσιοι υπάλληλοι άρχισαν να μην παρατυπουν και να τηρουν τους κανονισμους κατά γράμμα.  Το αποτέλεσμα ήταν να παραλύσουν πολλες λειτουργίες της κυβερνητικης μηχανης, από το φόβο ενος αμείλικτου τυπολατρικου ελέγχου.

ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΑΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ

Ωστόσο δεν είναι ούτε για την επιλεκτικη-του ευαισθησία ούτε για τις παράπλευρες παρενέργειες που τον κυνήγησαν οι κατήγοροί-του.  Ηταν για την άρνησή-του να συμπλεύσει με τη συγκεκριμένη άρχουσα ελιτ και τη διαπλοκη-της με τους θεσμους.

Τα πράγματα άρχισαν να πηγαίνουν στραβα όταν ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης μπήκε σε πορεία σύγκρουσης με τους μεγάλους παίκτες του δικτύου της διαφθορας.  Στην πιο γνωστη ένταση ανάμεσα στον ίδιο και τον Γενικο Εισαγγελέα ζήτησε να του δοθουν για έλεγχο φάκελλοι που αφορούσαν το σκάνδαλο των διαβατηρίων.  Ο Γενικος Εισαγγελέας αρνήθηκε να το κάμει, επικαλούμενος το γεγονος ότι υπήρχε ήδη διερευνητικη επιτροπη για το θέμα.  Φαίνεται ότι ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης πλησίαζε επικίνδυνα σε στοιχεία για εμπλοκή σημαντικων προσωπικοτήτων και οργανισμων της κυπριακης ελιτ και άρχισαν να μπαίνουν σε λειτουργία διαδικασίες συγκάλυψης.

Δεν ήταν η πρώτη φορα που ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης αντιμετώπιζε μηχανισμους συγκάλυψης.  Στην προσπάθειά-του να επιβληθει στο κατεστημένο που τον εμπόδιζε, άρχισε να καταφεύγει σε ανορθόδοξες, για την Ελεγκτικη Υπηρεσία, συμπεριφορες.  Κατέφυγε σε δημόσιες δηλώσεις και αποκαλύψεις για τη συμπεριφορα του κατεστημένου, κάτι που αποτελούσε ιεροσυλία μέχρι τότε.  Η υπόθεση των διαβατηρίων έφερε στα άκρα τη σύγκρουση, και ο Γενικος Εισαγγελέας αποφάσισε να ζητήσει την παύση του Γενικου Ελεγκτη.

ΔΙΑΠΛΟΚΗ ΚΑΙ ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ

Δεν έχω καμμια πληροφορία ή ένδειξη για διαφθορα οποιουδήποτε από τους οκτω διακαστες που εξέδωσαν τη σκανδαλώδη απόφαση παύσης του Οδυσσέα Μιχαηλίδη.  Όμως η συνολικη εικόνα αποπνέει απίστευτη διαπλοκη και χειραγώγηση της δικαιοσύνης.  Το θλιβερο μάντρα που ακούμε σχεδον από όλους «η απόφαση του Δικαστηρίου είναι σεβαστη» είναι ίσως το μεγαλύτερο πλήγμα στο κύρος της δικαστικης εξουσίας στην Κύπρο.  Αν τέτοιες αποφάσεις είναι σεβαστες, είναι σαν να έχουμε παραδοθει στην εξουσία της διαφθορας.

Η Δικαιοσύνη και οι αποφάσεις-της είναι σημαντικος θεσμος για την καλη λειτουργία μιας κοινωνίας.  Είναι ο θεσμος που προστατεύει το σύστημα διακυβέρνησης και δίνει λύσεις στις περιπτώσεις αμφισβήτησης του συστήματος.  Για να είμαστε πιο ακριβεις, είναι μηχανισμος προστασίας του στάτους κβο και της εξουσίας της άρχουσας τάξης.  Οσο το σύστημα είναι σταθερο, επιβάλλει αυτή την εξουσία μέσα στα πλαίσια ενός νομικου πλαισίου που είναι γενικα αποδεκτο.

ΑΠΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Το πρόβλημα με την περίπτωση της Κυπριακης Δικαιοσύνης είναι ότι η άρχουσα τάξη δεν είναι πια μια λίγο-πολυ ορθολογιστικη εξουσία.  Η εξουσία έχει απαχθει από ένα σύνολο πολιτικων και οικονομικων παραγόντων που δεν έχουν κανένα δισταγμο να καταπατήσουν οποιαδήποτε έννοια τήρησης των νόμων, οποιαδήποτε αρχη ελευθερίας ή δημοκρατίας προκειμένου να προωθήσουν τα συμφέροντά-τους.  Ξέρουν ότι παρανομουν.  Γι’ αυτό δεν δίστασαν να κάμουν ότι μπορούσαν να αλώσουν και τη δικαιοσύνη, να βεβαιωθουν ότι θα είχαν σε θέσεις κλειδια δικους-τους ανθρώπους, διατεθειμένους να τους προστατέψουν με οποιοδήποτε θεμιτο ή αθέμιτο μέσο.  Πόσο πιο κραυγαλέα απόδειξη γι’ αυτό μπορει να υπάρξει από το διορισμο δυο Υπουργων της Κυβέρνησης Αναστασιάδη στις θέσεις του Γενικου Εισαγγελέα και του Βοηθου Γενικου Εισαγγελέα, δυο θέσεις που αναπόφευκτα θα καλούνταν να διερευνήσουν το σκάνδαλο των διαβατηρίων στο οποίο κατηγορείται ότι εμπλέκεται και η κυβέρνηση στην οποία ανήκαν;  Πόσο πιο κυνικη μπορούσε να είναι η παραβίαση της ανεξαρτησίας των θεσμων όταν δυο βασικα μέλη της εκτελεστικης εξουσίας διορίζονται στην ηγεσία της «ανεξάρτητης» δικαστικης εξουσίας;

Η αμφισβήτηση της Κυπριακης Δικαιοσύνης είναι φυσιολογικο αποτέλεσμα μιας γενικότερης κατάρρευσης αρχων της Κυπριακης κοινωνίας.  Τα σκάνδαλα ακολουθουν το ένα το άλλο, χωρις να υπάρχει καμμια δίωξη των υπευθύνων.  Το φυσικο αέριο που θα μας έκαμνε πλούσιους, το τερματικο που ποτε δεν έγινε, η μαρίνα της Λάρνακας που έμεινε στη μέση, η ιδιωτικοποίηση του λιμανιου της Λεμεσου που έφερε εντελως τα αντίθετα αποτελέσματα από τις υποσχέσεις, οι συμφωνίες για τις ΑΠΕ που αποφέρουν απίστευτα κέρδη στους ιδιοκτήτες-τους, το κλείσιμο του Συνεργατισμου και η παράδοσή-του στην Ελληνικη Τράπεζα, η πώληση δανείων σε hedge funds που ξεσπιτώνουν κάθε φτωχο θύμα της κρίσης, η άρνηση φορολογίας των υπερκερδων των τραπεζων λόγω της αλλαγης των επιτοκίων και τόσα άλλα σκάνδαλα δεν μπήκαν ποτε στο στόχαστρο της διερεύνησης της Δικαιοσύνης.  Στις λίγες διώξεις που υπήρξαν, οι δικαστικες αποφάσεις ήταν σε μεγάλο βαθμο επιλεκτικες και μονόπλευρες.

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΡΙΣΗ ΑΞΙΩΝ

Πώς αντιμετωπίζεται τέτοια οριακη κατάσταση;  Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι μόνο η Κύπρος που υποφέρει από τη διάβρωση των θεσμων και την κατάργηση της δημοκρατίας.  Αν δούμε την τεράστια διαφορα ευαισθησίας απέναντι στον πόλεμο και τα εγκλήματα πολέμου στις περιπτώσεις της εισβολης στην Ουκρανία και της γενοκτονίας στην Παλαιστίνη, το πρόβλημα κατάρρευσης του συστήματος αξιων του Δυτικου κόσμου είναι καταφανως παγκόσμιο.

Η διαφθορα και η κατάρρευση αξιων που έχουμε μπροστα-μας είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα ενός συστήματος που βρίσκεται σε σήψη.  Ενος καπιταλιστικου συστήματος που έχει περάσει κατά πολύ την ημερομηνία λήξης-του.  Εχει πια γίνει ιδιοκτησία ελάχιστων, μικρων και διεφθαρμένων ελιτ που ελέγχουν τα πάντα με μόνη νομιμοποίησή-τους τα τεράστια πλούτη-τους και τον έλεγχο της μεγάλης πλειοψηφίας των μέσων παραγωγης.  Μπροστα-μας ανοίγεται το δίλημμα:  αυθαίρετη διακυβέρνηση από μια ελάχιστη μειοψηφία ολιγαρχων ή ανάληψη της εξουσίας από το λαο και δημοκρατικο έλεγχο των πραγματικων πόλων εξουσίας, των μεγάλων παγκόσμιων μονοπωλίων.

ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΥΤΟΝΟΗΤΑ

Ενας τέτοιος αγώνας έχει αναπόφευκτα διεθνεις διαστάσεις.  Πρέπει όμως να προετοιμαστει μέσα από αγώνες σε εθνικο επίπεδο.  Αυτή τη στιγμη δεν υπάρχει κάποια μαγικη συνταγη για τη διόρθωση της κατάστασης στην Κύπρο.  Είναι όμως υποχρέωσή-μας να μιλούμε και να ξεσκεπάζουμε τη διαφθορα που είναι ολοφάνερη γύρω-μας και να αγωνιστούμε για μερικα απλα πράγματα:  τη διαφάνεια, τη δικαιοσύνη, τη δημοκρατία.  Αυτά δεν θα μας τα δώσει έτσι εύκολα η άρχουσα ελιτ.  Πρέπει να αγωνιστούμε για να αλλάξουμε τη συνείδηση της Κυπριακης κοινωνίας, να πείσουμε πως υπάρχει η δυνατότητα μιας καλύτερης λειτουργίας που να διασφαλίζει την αξιοπρέπεια των ανθρώπων.  Να οργανώσουμε τον κόσμο για να μπορει να διεκδικήσει τα αυτονόητα και να προετοιμαστει για τα μεγάλα παγκόσμια γεγονότα που έρχονται.  Ουτοπίες για εξάλειψη της διαφθορας και την εξυγίανση των θεσμων από τους σημερινους ολιγάρχες και τους πολιτικους-τους αντιπροσώπους δεν πρέπει να αφεθουν να ρίχνουν στάχτες στα μάτια του κόσμου.

Θέμος Δημητρίου           
22 Σεπτεμβρίου 2024