Ars longa, vita brevis

Το 1901 η εφημερίδα Ακρόπολη ξεκινά να δημοσιεύει τη “Νέα Διαθήκη”. Μετάφραση από τον Αλέξανδρο Πάλλη της Καινής Διαθήκης στη δημοτική γλώσσα. Το κάνει με παρότρυνση της  βασίλισσας Όλγας, που ήθελε μαζί με τους αστούς της εποχής να ξαναζωντανέψουν το θρησκευτικό αίσθημα για να κάνουν τους Έλληνες καλούς χριστιανούς, δηλαδή υποταχτικούς εργάτες και αγρότες που να πληρώνουν τους φόρους, να κατατάσσονται στον στρατό και να μην αντιδρούν σε καμία εξουσία και εκμετάλλευση.

Η θρησκόληπτη Όλγα έβλεπε να υπάρχει “αδιαφορία προς τα θεία” στην πρωτεύουσα και τις επαρχίες και θέλοντας να τονώσει τη θρησκοληψία σκέφτηκε ως πρώτο βήμα να μεταφράσει το ευαγγέλιο. Από εδώ ξεκίνησαν τα αιματηρά επεισόδια που ονομαστήκαν «τα Ευαγγελικά».

«Χριστός και Ελληνισμός είναι ένα πράγμα», έγραφε η εφημερίδα «Εμπρός», (8/11/1901), τίτλος που αποτύπωνε ανάγλυφα το κλίμα της περιόδου.

Η αντίδραση των συντηρητικών και καθαρευουσιάνων ξεκίνησε αμέσως το τροπάρι για τον κίνδυνο της θρησκείας, της γλώσσας και της πατρίδας, με σημαιοφόρους τους αντιδραστικούς θεολόγους και πανεπιστημιακούς δασκάλους. Οι εφημερίδες άρχισαν να βρίζουν, να συκοφαντούν και να κατηγορούν τους δημοτικιστές ως άθεους, προδότες και όργανα του τσάρου και της Ρωσίας.

Η αντίδραση προσπαθούσε με τα συκοφαντικά επιχειρήματά της να σπρώξει τον λαό σε κινήματα μεσαιωνικού φανατισμού.  Τα κατάφερε φανατίζοντας τους φοιτητές.

Τον Νοέμβρη του 1901 ξεσπά ένοπλη φοιτητική εξέγερση και η πρώτη στην ιστορία της νεοελληνικής παιδείας, κατάληψη πανεπιστημιακής Σχολής. Κατά παράδοξο τρόπο, οι φοιτητές της Ιατρικής Σχολής ήταν οι πρωτεργάτες της αιματηρής εξέγερσης, που κράτησε ενάμιση μήνα και είχε οχτώ νεκρούς και εβδομήντα τραυματίες. Οι πιο πολλοί νεκροί ήταν φοιτητές.

Έτος 2020. Στην Κύπρο, μια όχι αμελητέα μειοψηφία από 152 γιατρούς και νοσηλευτές εν μέσω πανδημίας, στέλνουν μια επιστολή στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με περιεχόμενο που ανταγωνίζεται τον σκοταδισμό των αντιδραστικών θεολόγων στα αιματοβαμμένα Ευαγγελικά του 1901.

Γιατί αυτή η έγνοια τους με την εκκλησία; Από πού πηγάζει αυτή τους η θρησκοληψία; Γιατί μια μεγάλη ομάδα επιστημόνων αντί να στρέφει τη σκέψη της στα μύρια προβλήματα της υγείας – που έχουν υπερπολλαπλασιαστεί με το lockdown και την αδυναμία του συστήματος να κρατήσει τα νοσοκομεία σε λειτουργία και τις τόσες αδυναμίες του συστήματος, που άφησε χιλιάδες ασθενών χωρίς στοιχειώδη περίθαλψη και τους εργαζόμενους στο χείλος της οικονομικής καταστροφής- επιδίδεται σε μεταφυσικά τερτίπια και φωνασκεί με μια άκρατη θρησκοληψία; Τι άλλο πιστεύουν; Ο ρόλος τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι είναι πολύ σημαντικός για να αγνοούμε τις πεποιθήσεις τους και τις επιπτώσεις που έχει στο κοινωνικό σύνολο αυτή η άνεσή τους να εκφράζουν μεσαιωνικές προκαταλήψεις απευθυνόμενοι προς την κοινωνία (μέσω της επιστολής προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας).

“Όπως γνωρίζετε και εσείς, ως ορθόδοξος χριστιανός, η Θεία Κοινωνία είναι ο ίδιος ο Χριστός, και η μετάληψή Του από τους ορθοδόξους χριστιανούς, δεν αποτελεί απλά ένα θρησκευτικό εθιμοτυπικό τελετουργικό καθήκον, αλλά τη βάση της πίστεώς τους, καθώς και αναφαίρετο δικαίωμά τους.” Αυτό δηλοί και τη σιγουριά τους ότι απευθύνονται σε μια μισοφεουδαρχική εξουσία, σε μια αστική τάξη που στην αδυναμία της να παίξει οποιοδήποτε προοδευτικό ρόλο, συντηρεί τη συνύπαρξή της με τα φεουδαρχικά κατάλοιπα και τις αυταρχικές δομές εξουσίας, που κουβαλά η κυπριακή κοινωνία.

Τι επιδιώκουν; Θέλουν να ηγηθούν ενός κινήματος μεσαιωνικού φανατισμού για να σκεπάσουν τα προβλήματα της κοινωνίας, που οξύνονται καθημερινά, για να προστατεύσουν συμφέρονται και προνόμια, τα οποία πηγάζουν από τη διαπλοκή τους με ιερατείο του κλήρου και τα οποία σήμερα βλέπουν να κλυδωνίζονται μέσα στη γενική αναμπουμπούλα;

Όσο και αν θέλουμε να βρούμε ελαφρυντικά για ένα τμήμα, τουλάχιστον, των υπογραφόντων την επιστολή, διαπιστώνουμε απόλυτη αδυναμία να το πράξουμε. Όταν άνθρωποι της επιστήμης, που με τόσο μόχθο και δυσκολίες «ευλογήθηκαν» να μπορούν να προσφέρουν στους συνανθρώπους τους το κορυφαίο αγαθό της υγείας, καταφεύγουν στο  «εφόδιο ζωής αιωνίου» και επιχειρηματολογούν στα στενά όρια της εμπειρίας “των 2000 χρόνων Ορθοδοξίας στην Κύπρο», δεν τίθεται θέμα πίστης ή άλλων ελευθεριών, αλλά θέμα αναχώρησης από το αντικείμενό τους. Όταν επιχειρηματολογούν παραλληλίζοντας τη μη λειτουργία των θρησκευτικών ναών με τις ιδιωτικές επιχειρήσεις που κρίθηκαν απαραίτητες για τη λειτουργία της κοινωνίας, δεν μπορούν να αποφευχθούν οι συνειρμοί της σύνδεσης με το παγκάρι.

Η ιατρική και το ιατρικό λειτούργημα είναι  πανανθρώπινη υπόθεση και η εξέλιξή τους αντανακλά τη βαθμίδα εξέλιξης του ανθρώπινου πολιτισμού. Ο Ιπποκράτης, “ο πατέρας της ιατρικής” θεμελίωσε τον ορθολογισμό στην Ιατρική. Κατόρθωσε με τη σκέψη του να αντιπαλέψει  τα μεταφυσικά στοιχεία, τις προλήψεις, τις προκαταλήψεις, τις δαιμονολογίες και τις δεισιδαιμονίες της εποχής. Ότι με λίγα λόγια, ούτε οι θεοί ούτε οι διάβολοι έχουν να κάνουν με την υγεία μας. Ξεκαθάρισε πως ό,τι συμβεί στο ανθρώπινο σώμα είναι συνέπεια κάποιου φυσικού αίτιου και οι Γιατροί έχουν την ευθύνη, για ό,τι πάθει ο ασθενής τους, να βρουν και προσφέρουν περίθαλψη.

Σε πολλά χειρουργεία της πολιτισμένης ανθρωπότητας βρίσκονται συχνά, αναρτημένοι αφορισμοί του Ιπποκράτη όπως: «Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή, ο δε καιρός οξύς, η δε πείρα σφαλερή, η δε κρίσις χαλεπή» ars longa, vita brevis (στα λατινικά), που σε μετάφραση λέει: “Η ζωή είναι σύντομη αλλά η ιατρική τέχνη μακρόχρονη, η ευκαιρία φευγαλέα, η πείρα απατηλή, η σωστή κρίση δύσκολη”.

Ο Ιπποκράτης πέτυχε το αρμονικό συνταίριασμα της επιστήμης με την ιατρική τέχνη και τον φιλοσοφικό στοχασμό, ταυτίζοντας την επαγγελματική άσκηση της ιατρικής με δεοντολογικές αρχές και τις ουμανιστικές αξίες. Αυτό ακόμα και σήμερα δεν φαίνεται να είναι το αυτονόητο, κάτι που καταδεικνύει τον άθλο της σκέψης που επιτεύχθηκε κατά τον 5 αιώνα π.χ. Κάποιοι επιμένουν να μας κρατούν καρφωμένους για αλλότριους λόγους στον μεσαίωνά τους. Είναι κρίμα, που παρόλο ότι η γεωγραφία και η ιστορία μας χάρισαν μια γλώσσα που προέρχεται από εκείνη τη γλώσσα, την οποία μιλούσαν αυτοί, που έδωσαν τα θεμέλια του σύγχρονου πολιτισμού, κάποιοι να μας προτείνουν συναξάρια και σκοταδισμό και να είναι υπερήφανοι για τον «ελληνοχριστιανισμό» της παιδείας τους.

Χάρης Καλαποδάς

27 Απριλίου 2020