Για ποια Δημοκρατία μιλούμε;

Αυτό που πρέπει να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή είναι ότι μπορεί ο καπιταλισμός να έχει δημιουργήσει ένα εποικοδόμημα με  αστικούς δημοκρατικούς θεσμούς για να διευκολύνει την λειτουργία και ανάπτυξη του αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς αυτούς. Δεν υπάρχει καμιά δυσκολία στη λειτουργία του καπιταλιστικού συστήματος κάτω από δικτατορικά / φασιστικά καθεστώτα φτάνει να εξυπηρετεί τη βασική προϋπόθεση του συστήματος που είναι ο έλεγχος και η εκμετάλλευση  των μέσων παραγωγής από τo κεφάλαιο. Βλέπουμε δηλαδή τη πρώτη βασική αντίφαση: Ενώ ο καπιταλισμός χρειάστηκε το εποικοδόμημα της αστικής δημοκρατίας για να αναπτυχτεί εντούτοις ο τρόπος που αναπόφευκτα λειτουργεί και αναπτύσσεται δεν προϋποθέτει κατ΄ ανάγκη την λειτουργία των αστικό-δημοκρατικών θεσμών για να επιβιώσει. Αντίθετα, μπορεί πολλές φορές να αναπτυχτεί ή και διασωθεί με τη κατάργηση τους. Το μοναδικό δικαίωμα που δεν μπορεί να καταργηθεί είναι αυτό της ατομικής ιδιοκτησίας. Εδώ μιλούμε για το άγιο δισκοπότηρο που κανείς δεν μπορεί να το αγγίξει.  Απ΄ εκεί και πέρα η ‘’δημοκρατία’’ στις καπιταλιστικές χώρες κάθεται στο σκαμνί του κατηγορουμένου έχοντας να αντιμετωπίσει ένα βουνό από αντιφάσεις όπως:

1. Δημοκρατία, δεν μπορεί να είναι αποκομμένη από τα πολιτικά δικαιώματα και ελευθερίες. Είδαμε με πόση ευκολία αυτά καταργούνται από ανεξέλεγκτα αυταρχικά καθεστώτα εκμεταλλευόμενα υπαρκτές ή ανύπαρκτες έκτακτες καταστάσεις και υποβοηθούμενα πάντα από τα ελεγχόμενα ΜΜΕ τα οποία συμβάλλουν στη προβατοποίηση της κοινωνίας.
2. Δημοκρατία με ένα λαό που δεν συμμετέχει, που οι μισοί πολίτες δεν ασκούν καν το στοιχειώδες δικαίωμα της ψήφου κάθε 4-5 χρόνια, σίγουρα δεν μπορεί να θεωρηθεί ούτε αντιπροσωπευτική αλλά ούτε και συμμετοχική δημοκρατία. Υπάρχουν ευθύνες γι΄ αυτό το κατάντημα αλλά πρώτιστα η κούραση, η απάθεια και η αδράνεια έχει να κάμει με την ανάγκη των εργαζομένων να ρίχνονται καθημερινά  μέσα σ’ ένα αγώνα επιβίωσης που τους εξουθενώνει, εξουδετερώνει και αλλοτριώνει από τον βασικό τους ρόλο σαν καταλύτες μέσα στις διαδικασίες εξέλιξης της κοινωνίας.
3. Τι γίνεται με την οικονομική δημοκρατία;  Οι ατομικές ελευθερίες όπως η ελευθερία της έκφρασης, της συνάθροισης της συμμετοχής σε εκλογικές διαδικασίες, της συμμετοχής στις αποφάσεις που αφορούν τα κοινά κλπ σταματούν απότομα στη πόρτα εισόδου του εργοστασίου ή του γραφείου. Εκεί γίνεσαι ο δούλος του ‘μάστρου’ και ο ‘μάστρος’ γίνεται ο δυνάστης σου χωρίς ουσιαστικά να έχεις κι’ άλλες  επιλογές αν θέλεις να έχεις την ‘πολυτέλεια’ να πάεις στο φούρνο μετά που θα σχολάσεις. Εκεί δεν αποφασίζεις εσύ τι, πόσο, πώς και με ποια ένταση θα παράξεις. Ούτε και έχεις το δικαίωμα να διερωτηθείς αν αυτό το μέρος του σκατού που σου είπαν να συναρμολογήσεις ή να καταχωρήσεις σε κάποια κατάστιχα, έχει καμιά σημασία στη δική σου ζωή. Ούτε και ασφαλώς σου ανήκει το πλεόνασμα που βγαίνει από τη δική σου εργασία. Το πόσο δημοκρατικό είναι να παράγεις 5 και να αμοίβεσε 3, μόνο ο Χάρης Γεωργιάδης και η συναπαρτζιά του μπορούν να μας το πουν.
4. Τι γίνεται με τις ανισότητες και τη συγκέντρωση πλούτου σε μια δράκα οικογένειες, τα ‘τζάκια’ όπως μας έμαθαν να τις αποκαλούμε;  Πόσο δίκαιο και δημοκρατικό μπορεί αυτό να θεωρηθεί; Για να το βάλω έτσι  σχηματικά, πόσο δημοκρατικό είναι το 90% να δουλεύει αλλά να μην τρώει ενώ το 10% να τρώει χωρίς να δουλεύει;
5. Μήπως τα διάφορα κοινωνικά δικαιώματα (δικαίωμα στη στέγη, στη παροχή υγείας χωρίς διακρίσεις, στη μόρφωση, στο δικαίωμα της εργασίας κ.α)  είναι πλήρως συνταγματικά κατοχυρωμένα χωρίς ουρές και υποσημειώσεις; Ενώ η συνταγματική κατοχύρωση ατομικών δικαιωμάτων όπως το δικαίωμα της ιδιοκτησίας είναι δεδομένη, οι πρόνοιες για τα κοινωνικά δικαιώματα παραχωρούνται με ουρά: Για παράδειγμα, στο σύνταγμα της Νοτίου Αφρικής ενώ κατοχυρώνει το δικαίωμα στη στέγη, καλεί την κυβέρνηση να το εφαρμόσει ‘’στο βαθμό που είναι λογικά εφικτό’’.  Κατά παρόμοιο τρόπο βλέπουμε σε όλες τις αστικό -δημοκρατικές κοινωνίες, άστεγους (‘λογικά ανέφικτο’ το κράτος να τους στεγάσει), άνεργους (‘λογικά ανέφικτο’ να εργοδοτηθούν), συστήματα υγείας να καταρρέουν (‘λογικά ανέφικτο’ να εισαχθούν όλοι οι άρρωστοι στα νοσοκομεία), ιδιωτικές σχολές για τις σπουδές των παιδιών των πλουσίων (αφού είναι ‘λογικά ανέφικτο’ να αναμιγνύονται οι πατρίκιοι, η μελλοντική προνομιούχα ελίτ, με τους πληβείους).  Μήπως οι χάρτες των κοινωνικών δικαιωμάτων σε αστικές δημοκρατίες είναι μια σκέτη φάρσα;
6. Να πω για τις ανισότητες που έφερε η παγκοσμιοποίηση και η αχαλίνωτη εκμετάλλευση των μαζών κυρίως του τρίτου κόσμου από τις ‘δημοκρατικές’ μητροπόλεις του καπιταλισμού; Πόσο δημοκρατικό είναι μωρά των 10 χρόνων στην Αφρική να δουλεύουν σε ορυχεία για ένα δολάριο την ημέρα ενώ τα μωρά των προνομιούχων στις μητροπόλεις να έχουν προβλήματα  παχυσαρκίας;
7. Πόσο δημοκρατικό είναι η ΗΠΑ, η οποία θεωρείται από πολλούς ο προμαχώνας της δημοκρατίας, να είναι μια από τις πρώτες χώρες σε εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα και μάλιστα μια από τις πολύ λίγες χώρες που δεν υπέγραψαν το Σύμφωνο του Κιότο για το σταδιακό περιορισμό των εκπομπών αερίων στη ατμόσφαιρα;  Πόσο δημοκρατικό είναι να καταστρέφεις το πλανήτη για το κέρδος ;
8. Να μιλήσουμε για ρατσισμό;  Άστε το καλύτερα . Το κίνημα Black Lives Matter υπάρχει και είναι προϊόν των αντικειμενικών συνθηκών που επικρατούν στο ‘προμαχώνα της δημοκρατίας’.

Άρα όταν κάποιοι μιλούν για δημοκρατία με αφορμή τα πρόσφατα γεγονότα στις ΗΠΑ, πολύ καλά κάνουν να ξέρουν για ποια δημοκρατία μιλούν.

Δημήτρης Δημητρίου

9 Ιανουαρίου 2021