Υφυπουργείο Πολιτισμού: ΚΡΑΤΟΣ ή ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ^*

Σε μια Διζωνική Δικοινοτική Κύπρο ο πολιτισμός ανήκει στην κεντρική κυβέρνηση. Σε μια εποχή που αγωνιζόμαστε να πείσουμε ότι θέλουμε ΔΔΟ δεν προχωρούμε σε ίδρυση υφυπουργείου πολιτισμού και μάλιστα, με νομοσχέδιο του υπουργού Παιδείας, ενός καθαρά κοινοτικού υπουργείου, διαδόχου της κοινοτικής συνέλευσης.

Σε μια εποχή που αναζητούμε συμβίωση και συμπόρευση Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, και που πλάι μας και μαζί μας έχουμε τους Μαρωνίτες, τους Αρμένιους και τους Λατίνους με τα δικά τους πολιτιστικά χαρακτηριστικά, οφείλουμε να προβάλλουμε τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της Κύπρου. Ο σεβασμός του άλλου θα επιφέρει και το δικό του σεβασμό στους υπόλοιπους.

Το νομοσχέδιο για ίδρυση υφυπουργείου πολιτισμού προβάλλει ως κύριο του στόχο την προβολή του ελληνικού και ρωμαϊκού πολιτισμού, τους χώρους και τα μνημεία του καταλόγου της ΟΥΝΕΣΚΟ, τα βυζαντινά και τα μνημεία της μεσαιωνικής και ευρωπαϊκής και άλλης κληρονομιάς. Καλύπτει δηλαδή μνημεία που συγκεντρώνονται σε περιορισμένη χρονική περίοδο και παραγνωρίζει την 11000 χρόνων ιστορία και πολιτισμό της Κύπρου.

Άλλος σκοπός του υφυπουργείου, λέγει το νομοσχέδιο, είναι η ανάπτυξη πολιτιστικής διπλωματίας «που να θέτει τις βάσεις για ουσιαστική προώθηση της πολιτιστικής ταυτότητας, του γηγενούς εθνικού και ευρωπαϊκού πολιτισμού της Κύπρου».

Όμως γηγενής πληθυσμός σε μια ΔΔΟ είναι όλοι οι κάτοικοι της Κύπρου. Όλοι οι κάτοικοι είναι και αυτοί πολιτιστική κληρονομιά. Η ενδεδειγμένη προβολή του χαρακτήρα των Κυπρίων μπορεί να επιτευχθεί μόνο στα πλαίσια μιας πολυπολιτισμικής αντίληψης Κύπρου και απαιτεί την κάλυψη και το σεβασμό όλων των ιστορικών περιόδων. Όλα τα μνημεία νεολιθικά, χαλκολιθικά , της εποχής του χαλκού , τα ελληνικά, ρωμαϊκά , βυζαντινά , φράγκικά ενετικά , οθωμανικά και αποικιακά αποτελούν τον κοινό πολιτιστικό πλούτο της Κύπρου και του λαού της στο σύνολό του.

Σε ότι αφορά τα μνημεία στα κατεχόμενα εδάφη αυτά, μέχρι τώρα, εκλαμβάνονται ως ανήκοντα σε ένα ενιαίο χώρο, αδιαίρετο πολιτιστικά και ιστορικά. Αυτό προνοείται και από τη νομοθεσία που καλύπτει τη λειτουργία του Τμήματος Αρχαιοτήτων, αλλά και από τις διεθνείς συμφωνίες, όπως αυτή της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση με το Πρωτόκολλο Νο 10. Όταν υλοποιηθεί η πρόνοια που περιορίζει την αρμοδιότητα του κράτους αποκλειστικά στην καταγραφή (και όχι σε μια ολιστική διαχείριση) των μνημείων στα κατεχόμενα, τότε αυτά υποβιβάζονται σε ειδική κατηγορία μειωμένων αρμοδιοτήτων. Με τις αναφορές σε προβολή μιας εθνικά προσδιοριζόμενης πολιτιστικής ταυτότητας των κατεχόμενων περιοχών εγκαινιάζεται νέα πολιτιστική σύγκρουση, που θα είναι χειρότερη από την πολιτική και στρατιωτική.

Ως στόχο του το υφυπουργείο ορίζει τη χάραξη πολιτικής για την ανάδειξη της φυσιογνωμίας της χώρας στα πλαίσια μιας εθνικής στρατηγικής. Αυτό ισχύει για ένα κοινοτικό υφυπουργείο όχι για τη χώρα στο σύνολό της.

Η αντίληψη για μια περιορισμένης αντίληψης εθνική στρατηγική για την ανάδειξη της φυσιογνωμίας της χώρας μας και, μάλιστα, μόνο ενός μέρους του πληθυσμού της, μας κατατάσσει στην κατηγορία εκείνων των χωρών που σήμερα θεωρούνται οι πιο οπισθοδρομικές στην Ευρώπη και τον κόσμο.

Μόνο αν εννοήσουμε ότι ο πολιτισμός είναι πανανθρώπινος, ότι προέρχεται από κάθε μέρος του κόσμου, και ότι ο δικός μας είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του, τότε και μόνο τότε, θα μπορέσουμε να βρούμε το δρόμο της συνεννόησης και της ειρήνης με τους εαυτούς μας, με τους άλλους, με τον κόσμο.

Η αναφορά ότι ο υφυπουργός πολιτισμού θα έχει επικεφαλής τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας δεν διαφυλάσσει το υφυπουργείο από τον κοινοτικό του χαρακτήρα , όπως δεν διαφυλάσσεται και το ίδιο το υπουργείο Παιδείας . Εκτός αν προβληθεί ο ισχυρισμός ότι καλύπτει και τους τους Τουρκοκύπριους, οπότε, μπαίνουμε στη λογική της κυριαρχίας της πλειοψηφίας και της αναγνώρισης μειονοτικών δικαιωμάτων στην άλλη κοινότητα.

Τάκης Χατζηδημητρίου

10 Νοεμβρίου 2021

* Μετά την εκδήλωση των μελών του Τμήματος Αρχαιοτητων