Ελληνικές Εκλογές

Πολύ άσχημα αποτελέσματα – Ακόμα πιο άσχημες ερμηνείες των κακών αποτελεσμάτων

του Σωτήρη Βλάχου

Ανέλαβε η ηγεσία Σύριζα κάποια ευθύνη;

Κοντά εξακόσιες χιλιάδες ψηφοφόροι μετακινήθηκαν από τον Σύριζα σε αυτές τις εκλογές σε σχέση με τις εκλογές του 2019 - εκλογές κατά τις οποίες ο Σύριζα είχε και πάλι καταγράψει σημαντική μείωση των ποσοστών του σε σχέση με το 2015.

Πιο σημαντικό όμως απ’ όλα είναι τα ποσοστά που έχασε ο Σύριζα σε σχέση με το Δημοψήφισμα στο οποίο άγγιξε το 62%, αφού το νόημα των ποσοστών αυτών ήταν «αντισταθείτε στις βουλές του Διευθυντηρίου της Ευρώπης και έχετε τη στήριξή μας». Η στήριξη τότε ήταν πολύ πιο σημαντική από τη ψήφο στήριξης σε απλές εκλογές.

Για τη συνολική κατάρρευση από το 2015 μέχρι σήμερα, αποκλειστικός υπεύθυνος είναι η ηγεσία του Σύριζα. Ούτε ίχνος τέτοιας ευθύνης δεν φαίνονταν να αναλαμβάνουν τις ώρες μετά που γνωστοποιήθηκαν τα αποτελέσματα.  Κοινή συνισταμένη των δηλώσεων ήταν, «ψηφίσατε τη Νέα Δημοκρατία και θα δείτε τι θα πάθετε».

Επώνυμοι μας γνωστοποίησαν ότι υπάρχει μετακίνηση της ελληνικής κοινωνίας προς τα δεξιά. Μια μετακίνηση που έγινε φυσικά, διότι έτσι γουστάρουν οι ψηφοφόροι και όχι διότι η αριστερά του Σύριζα έχει σκορπήσει την απογοήτευση.

Αυτό που  ο ίδιος ο Τσίπρας βρήκε να πει, πρώτο-πρώτο, μετά τη συντριβή, ήταν ότι οι αγώνες έχουν και νίκες και ήττες. Αυτά βρήκε να πει τη στιγμή που απελπισία είχε καταλάβει εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου.

Πήραν τελικά την ευθύνη που ακόμα και σήμερα δεν καταλάβαμε ακριβώς σε τι συνίσταται, εκτός ίσως από το ότι δεν επικοινώνησαν καθώς έπρεπε το πρόγραμμά τους – ο κόσμος δηλαδή δεν τους κατάλαβε. Πολύ καλά κατάλαβε όμως ο κόσμος ότι η ηγεσία Σύριζα δεν είναι αξιόπιστη.

Από τη στιγμή που ο Σύριζα συνθηκολόγησε μετά το Δημοψήφισμα του 2015, και αφού ο κόσμος κράτησε μια επιφύλαξη για να δει μήπως υπήρχε κάποιος άσσος στο μανίκι του Σύριζα μετά την συνθηκολόγηση, και αφού περίμενε υπομονετικά για μια τετραετία και για ακόμα μια με τον Σύριζα ως αντιπολίτευση, αποφάσισε να εγκαταλείψει μαζικά το καράβι - κάποιοι ίσως ελπίζοντας ότι μετά και από αυτό το χαστούκι υπάρχει ακόμα ελπίδα για μεταστροφή της ηγεσίας.

Προεκλογικό παιγνίδι στα μέτρα της Νέας Δημοκρατίας

Η ηγεσία του Σύριζα έχασε, δεν κέρδισε η Νέα Δημοκρατία. Η αύξηση των ποσοστών της μετά από μια τετραετία σκληρά αντεργατικής διακυβέρνησης δεν είναι επικρότηση της πολιτικής της αλλά ράπισμα σε αυτούς που αφομοιώθηκαν από το σύστημα που κάποτε είχαν βάλει στόχο να αλλάξουν.

Με την ηγεσία Σύριζα συνθηκολογημένη, η Νέα Δημοκρατία αποκτούσε μεγάλα πλεονεκτήματα.  Όταν η αριστερά ανταγωνίζεται τη δεξιά για το ποιος είναι καλύτερος διαχειριστής του συστήματος, δεν είναι η αριστερά που πείθει αλλά η δεξιά, αφού όλα είναι υπέρ της και όλα τα ελέγχει: κρατική μηχανή και γενικά τους περιβόητους πια αρμούς της εξουσίας.  Τα ελέγχει όλα πολύ περισσότερο από όσο θα μπορούσαν να τα ελέγξουν αυτοί που αναδύθηκαν μέσα από τους αγώνες του κόσμου για να εναντιωθούν στο σύστημα.

Δεν υπήρξε πολιτική συζήτηση με κέντρο τα φοβερά αδιέξοδα στα οποία οδηγεί η παγκόσμια κρίση του καπιταλισμού. Κάτω από τις πολύ υψωμένες «αντιπολιτευτικές» φωνές του Τσίπρα αλλά και του Ανδρουλάκη, δεν υπήρχε τίποτε ουσιαστικό. Οι καταρρεύσεις τραπεζών έμειναν έξω από κάθε συζήτηση αφού το θέμα δεν αγγίζει την «πανίσχυρη» ελληνική οικονομία. 

Τα τραγικά, καταστροφικά αδιέξοδα του πολέμου Δύσης και Ρωσίας σε Ουκρανικά εδάφη,  οι περιορισμοί στα δημοσιονομικά που το Διευθυντήριο της Ευρώπης επαναφέρει μετά τον κορωνοϊό έμειναν και αυτά εκτός.

Όσον αφορά στην οικονομία, η αντιπολίτευση έμεινε μόνο στο επίπεδο των περισσότερων παροχών, τις οποίες σίγουρα έχει πολύ ανάγκη η ελληνική κοινωνία. Το ζήτημα όμως είναι να είσαι πειστικός για το πόσο μπορείς να τις παράσχεις. Ο Σύριζα, έχοντας ήδη καταγράψει σημαντική απόκλιση μεταξύ αυτών που υποσχόταν και αυτών που έκανε ως κυβέρνηση, ήταν διπλά υποχρεωμένος να εξηγήσει από πού θα μπορούσαν να βρεθούν οι πόροι για την υλοποίηση των υποσχέσεών του.

Όταν η δεξιά σε προκαλεί, «έλα να κοστολογήσουμε το πρόγραμμά σου σε όποιο επίσημο θεσμό θέλεις», και εσύ δεν απαντάς με πειστικό τρόπο ότι τα λεφτά θα τα βρούμε με κρατικοποιήσεις μονοπωλίων, ιδιωτικών τραπεζών που η διάσωσή τους έχει αφαιμάξει την οικονομία, τότε είναι που η δεξιά πείθει τον κόσμο, ή απλά ο κόσμος στρέφει την πλάτη του και σε εσένα.

Αν η αριστερά υπολογίζει σε επενδύσεις από τις αγορές, από το ιδιωτικό δηλαδή κεφάλαιο, τότε και πάλι είναι χαμένη από χέρι. Οι αγορές νοιώθουν πολύ πιο άνετα να επενδύουν σε χώρους όπου στην κυβέρνηση βρίσκονται οι κατ’ εξοχή εκπρόσωποί τους.

«Ή θα είμαστε εμείς κυβέρνηση ή οι Οίκοι δεν θα μας βάλουν σε επενδυτική βαθμίδα», τόνιζε η Νέα Δημοκρατία. Το πόσο δίκαιο είχε, ότι δηλαδή οι επενδυτές στηρίζουν ανεπιφύλακτα τον κατ’ εξοχήν εκπρόσωπο τους, αποδείχθηκε όταν τη Δευτέρα μετά τις εκλογές, και λίγες μόνο ώρες από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, υπήρξε αύξηση των αξιών στο ελληνικό χρηματιστήριο κατά 20%.

Στο δίλημμα σταθερότητα ή αλλαγή, όταν η «αλλαγή» έχει γίνει πια μια τόσο νεφελώδης προοπτική, είναι πολύς ο κόσμος που θα ψηφίσει τον διάβολο που ξέρει και ακόμα πιο πολύς αυτός που θα γυρίσει την πλάτη στο δίλημμα.

Το «Αντιδεξιό» ΠΑΣΟΚ

Στο ΠΑΣΟΚ πανηγύριζαν διότι είχαν μια αύξηση του 3,4%, όταν τον Σύριζα εγκατέλειψε μόνο σε αυτές τις εκλογές ένα ποσοστό σχεδόν 12%. Ακόμα όμως και αυτή η περιορισμένη ενίσχυση του ΠΑΣΟΚ πρέπει να θεωρηθεί ως διαμαρτυρία προς τον Σύριζα, παρά δική τους επιτυχία.

Όσο και αν κατέληξε τελικά ο Ανδρουλάκης να λέει, τις παραμονές των εκλογών, ότι «εμείς είμαστε η πραγματική εναλλακτική στη δεξιά», σε κανένα τέτοιο συμπέρασμα δεν οδηγούσε η προεκλογική του καμπάνια, της οποίας ένα βασικό στίγμα ήταν ότι θε φέρει τέλος στη διχόνοια για την οποία προφανώς δεν φταίει η κρίση και η ταξική επίθεση στους μισθωτούς, αλλά η έλλειψη κλίματος σύμπνοιας για το οποίο θα φροντίσει το ΠΑΣΟΚ που είναι, σύμφωνα με τις δηλώσεις τους το πραγματικό αντίπαλο δέος στη δεξιά -τέτοιου μεγέθους είναι το μπέρδεμα.

Θα δώσουμε ώθηση σε παραγωγικές επενδύσεις δήλωνε ο Ανδρουλάκης αλλά, δήλωνε επίσης, «Συμφωνώ με όσα δήλωσε ο κεντρικός τραπεζίτης Γιάννης Στουρνάρας ότι η ελληνική οικονομία δεν σηκώνει όλες αυτές τις προεκλογικές εξαγγελίες» του Τσίπρα.  Κατηγόρησε επίσης τον Τσίπρα πως νομίζει ότι «η οικονομία είναι μια αγελάδα που δίνει γάλα χωρίς να την ταϊζεις» - τέτοιου μεγέθους αντιδεξιά πολιτική.

Η επιχειρηματολογία Ανδρουλάκη και γενικά των στελεχών του ΠΑΣΟΚ ήταν το ίδιο βοηθητική για τη Νέα Δημοκρατία, αν όχι και περισσότερο από αυτή του Σύριζα.

Τα ζητήματα με το ΚΚΕ

Δυστυχώς και το ΚΚΕ πανηγύρισε και εξέφραζε ικανοποίηση από μια αύξηση των ποσοστών του λιγότερη από 2%, αντί να δει τη μεγάλη εικόνα, τη συνολική κατάρρευση της αντιδεξιάς ψήφου, τη δεξιά να φαίνεται ότι βγαίνει κυρίαρχη μετά από μια τετραετία σκληρά αντιλαϊκής διακυβέρνησης.

Τα κύρια προεκλογικά συνθήματα του ότι «ο λαός θα σώσει τον λαό» και ενισχύστε μας για να κάνουμε τη ζωή της δεξιάς πιο δύσκολη, δεν μπορούσαν να πείσουν. Τι σημαίνει να κάνεις τη ζωή και τους στόχους της Νέας Δημοκρατίας πιο δύσκολους; Πώς μεταφράζεται αυτό πρακτικά και πώς αντανακλάται με θετικό τρόπο στη ζωή των ανέργων και αυτών που ο μισθός δεν αρκεί για ολόκληρο τον μήνα;

Ο καπιταλισμός της κρίσης τρώει και τα ίδια τα παιδιά του. Κύμα χρεωκοπιών μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων έχει ξεκινήσει και απειλεί να γίνει κυρίαρχο στοιχείο σε ολόκληρη την Ευρώπη. Πώς αντιμετωπίζουν αυτή την κατάσταση ακόμα και οι πιο ηρωικές απεργιακές κινητοποιήσεις, που είναι το μόνο συγκεκριμένο που υπόσχεται η ηγεσία του ΚΚΕ, αν δεν μπαίνει θέμα ριζοσπαστικής αλλαγής της διακυβέρνησης;

Το ΚΚΕ δεν δίνει συγκεκριμένες απαντήσεις όταν η κοινωνία τις ζητά με τον πιο επιτακτικό τρόπο, με την αλλαγή διακυβέρνησης να είναι το κυρίαρχο.

Το έγκλημα στα Τέμπη ταρακούνησε την ελληνική κοινωνία συθέμελα. Για εβδομάδες υπήρχαν καθημερινές κινητοποιήσεις σε ένα κλίμα που καταγράφηκε από πολλούς ως κλίμα εξέγερσης.

Αυτή η τεράστια ευκαιρία για να ανατραπούν τα εκλογικά ποσοστά και να μπει τέλος στην δεξιά διακυβέρνηση χάθηκε με την ευθύνη να μην βαραίνει μόνο τον Σύριζα. Ένα Σύριζα που έμεινε πολύ μακριά από το να αρθρώσει ότι πίσω από το έγκλημα κρύβεται η ταξική κοινωνία, οι εξοικονομήσεις προς όφελος του κεφαλαίου και σε βάρος της ζωής των ανθρώπων.

Το ΚΚΕ ευθύνεται γιατί δεν κατάφερε να κεφαλαιοποιήσει αυτό το εξαιρετικής σημασίας γεγονός, διότι αυτοεξόρισε για ακόμα μια φορά τον εαυτό του από τις μαζικές κινητοποιήσεις κάνοντας δικές του συγκεντρώσεις, περιφρονώντας και εγκαταλείποντας τόσες χιλιάδες που τις στιγμές εκείνες δεν έλεγχε κανένας. Διότι δεν είχε κάτι συγκεκριμένο να προτείνει, πρακτικό βήμα που να άγγιζε τις ψυχές των ανθρώπων που αναζητούσαν κατεύθυνση.

Δεν κατάφερε το ΚΚΕ να κεφαλαιοποιήσει αυτή την «εξέγερση». Αν όμως δεν φέρει για αυτό ευθύνες το ΚΚΕ, τότε τις φέρει ο κόσμος και τότε μπαίνουμε ξανά στον κύκλο επιχειρηματολογίας της ηγεσίας Σύριζα, ότι ο κόσμος δεν τους κατάλαβε. 

Αποτυχία ΜΕΡΑ25 εμφάνιση της πλεύσης ελευθερίας και τι γίνεται τώρα

Η αποτυχία του ΜεΡΑ25 θα σημαίνει ότι η φωνή Βαρουφάκη δεν θα ακούγεται στην ελληνική Βουλή και αυτό είναι μια απώλεια. Την ίδια ώρα όμως είναι φανερό ότι ποτέ δεν κτίστηκε γύρω του κόμμα που να έχει ουσιαστικό αντίκρισμα για τον Έλληνα εργαζόμενο. Θα ήταν καλά να βάλουν κάτω τα πράγματα και να βρουν τις ευθύνες τους για αυτή την εξέλιξη, αν φυσικά η έξοδος τους από τη Βουλή δεν τους οδηγήσει στην διάλυση.

Η άνοδος της Πλεύσης Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου, του «ούτε δεξιά ούτε αριστερά, μόνο μπροστά», του "ψηφίστε μας για να έχει η Βουλή Ζωή" (σικ), δεν μπορεί παρά να είναι προσωρινή ακόμα και αν καταφέρει να μπει στη Βουλή.

Υπάρχουν πολλά θέματα που σηκώνουν συζήτηση και θα μπορούσε να ανοίξει ο πιο πλατύς διάλογος για να σμικρύνουν οι διαφορές στην πλαίσια της ευρύτερης αριστεράς.

Το ζήτημα όμως είναι να βρεθεί η δύναμη που να πείσει ότι χωρίς κρατικοποιήσεις που να ξεκινούν από τις τράπεζες και να εκτείνονται στο μονοπωλιακό κεφάλαιο και τις στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεις, δεν μπορεί να ανακοπεί ο κατήφορος στις ζωές των ανθρώπων. Να βρεθεί η δύναμη που να πείσει ότι ταξικοί αγώνες που περιορίζονται στα όρια του έθνους είναι καταδικασμένοι, ότι κατεπείγον καθήκον για την αριστερά είναι οι ευρωπαϊκές, διεθνείς συμμαχίες και διεθνής συντονισμός των αγώνων.

Σωτήρης Βλάχος

3 Ιουνίου 2023