Ελλάδα - Μπροστά στις Εκλογές

Μια σύντομη τοποθέτηση για την κρίση, τη δεξιά, το αριστερό μέτωπο και το πρόγραμμα

του Σωτήρη Βλάχου

Ενδεικτικά στοιχεία για το βάθος της κρίσης

Οι εκλογές του 2023 θα διεξαχθούν σε ένα κοινωνικό πλαίσιο όπου το 26,3% του πληθυσμού της Ελλάδας βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό -2.722.000 άτομα ( ΕΛΣΤΑΤ, Ελληνική Στατιστική Αρχή). Ένα ακόμα ποσοστό του 20% αποφεύγει αυτό τον κίνδυνο λόγω των κοινωνικών επιδομάτων.

Το νέο κύμα κρίσης που ανέδειξαν τις τελευταίες εβδομάδες οι τραπεζικές καταρρεύσεις θα επιδεινώσει δραματικά την κατάσταση. Σε αυτές για τις συνθήκες για τα λαϊκά στρώματα, οι 150 εισηγμένες στο Χρηματιστήριο εταιρείες είχαν στον χρόνο που μας πέρασε λειτουργικά κέρδη 14 δισ. ευρώ, μια αύξηση δηλαδή της τάξης του 35,6%.  Ο τζίρος αυτών των 150 έφτασε τα 106,84 δισ. ευρώ (+ 48,8%), και για πρώτη φορά άγγιξε το 55% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της χώρας (192 δις).

Η κοινωνική έκρηξη μετά το έγκλημα των Τεμπών

Το έγκλημα στα Τέμπη έγινε μέσα σε αυτές τις συνθήκες και αποτέλεσε τον σπινθήρα για την κοινωνική έκρηξη που ακολούθησε.  Για εβδομάδες χιλιάδες και δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι συμμετείχαν σε πορείες πάνω σε καθημερινή λίγο πολύ βάση. Δεκάδες χιλιάδες νεολαίοι πήραν το βάπτισμα του πυρός συμμετέχοντας για πρώτη φορά σε κινητοποιήσεις ενάντια στην πολιτική εξουσία.

Η φλόγα αυτής της «εξέγερσης» φαινόταν να μην μπορεί να σβήσει και στα σίγουρα θα εκφραστεί με κάποιο τρόπο στις εκλογές που έρχονται.  Το ζήτημα όμως είναι ότι τη στιγμή της αποφασιστικής κίνησης των μαζών τα κόμματα που τοποθετούν τον εαυτό τους στο χώρο της αριστεράς, στο στρατόπεδο των εργαζομένων, απέτυχαν να μεταμορφώσουν αυτή την κίνηση σε δύναμη κρούσης και αλλαγής.

Σύριζα και ΠΑΣΟΚ αποφύγαν επιμελώς να αναδείξουν ότι πίσω από όλα δεν βρίσκονταν απλά αμέλειες και παραλείψεις αλλά ένα σύστημα που μετρά μόνο κέρδη και ζημιές και που σε εποχή κρίσης δεν διστάζει μπροστά σε τίποτε.  Το ΚΚΕ για μια ακόμα φορά αυτοαπομονώθηκε αγνοώντας τις δεκάδες χιλιάδες που πορεύονταν και που δεν έλεγχε τις στιγμές εκείνες καμιά κομματική ηγεσία. Και το ΜεΡΑ25 απέτυχε να κτίσει γέφυρες διασύνδεσης με τα πλατιά λαϊκά στρώματα, παρά τις ριζοσπαστικές οικονομικές αναλύσεις του αρχηγού του που δείχνουν ότι λύσεις μπορούν να υπάρχουν μόνο πέρα από τα όρια του σημερινού οικονομικού συστήματος.

Μπροστά ξανά η Νέα Δημοκρατία;

Οι δημοσκοπήσεις, τις εβδομάδες που ο κόσμος ήταν στους δρόμους ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό και όσους τον εκφράζουν, έδειχναν κλείσιμο της ψαλίδας μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και Σύριζα. Τώρα δείχνουν αυτή την ψαλίδα να ανοίγει ξανά. Υπάρχουν λίγοι λόγοι για να εμπιστεύεται κάποιος τις δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα και πολλοί για να μην τους έχει καμιά εμπιστοσύνη.

Το ζήτημα όμως είναι ότι μετά από μια τετραετία λεηλασίας του κόσμου, απευθείας αναθέσεων της τάξης των 10 δις, των πιο ξετσίπωτων υποκλοπών, διάλυσης της εκπαίδευσης και του εθνικού συστήματος υγείας, καμιά δημοσκόπηση, όσο φτιαγμένη και να ήταν δεν θα μπορούσε να κρύψει την κατάρρευση της Νέας Δημοκρατίας, που αν δεν επήλθε είναι καθαρά ευθύνη της αριστεράς.

Εύκολα μπορεί οποιοσδήποτε να βάζει ευθύνες στον κόσμο που είναι «αδαής», και μια σειρά άλλα.  Η πραγματικότητά όμως είναι ότι η επιτυχία ή αποτυχία να τον κερδίσεις έχει να κάνει με τα οργανωμένα σύνολα που απευθύνονται σε αυτόν και όχι σε εγγενή κακά χαρακτηριστικά του κόσμου.  

Τα χαρακτηριστικά του κόσμου είναι αυτά που καθορίζουν οι συνθήκες στις οποίες αυτός ο κόσμος έζησε και τον διαμόρφωσαν, η προλεταριακή, αγροτική ή μικροαστική προέλευση του και είναι αυτές που θα πρέπει να μελετηθούν και από τις οποίες θα φτιαχτεί το πλάνο προσέγγισης των μαζών.

Για την ενότητα της αριστεράς

Σε αυτή την προεκλογική αναδύθηκε σε σημαντικό βαθμό η ανάγκη για ενότητα της αριστεράς. Και ο Σύριζα ανέδειξε αυτό το ζήτημα και επέμενε να καλεί σε σύμπτυξη αριστερού μετώπου και αριστερής κυβέρνησης.

Η ενότητα της αριστεράς είναι ένα πολύ σημαντικό ζητούμενο. Το ζήτημα όμως είναι ότι αν αυτή η ενότητα δεν στοχεύει στην αλλαγή του παιγνιδιού, στην αλλαγή των συνθηκών της κρίσης, του ίδιου του συστήματος, τότε απλά η ενότητα της αριστεράς μετατρέπεται σε συλλογική ευθύνη της αριστεράς για την αναπόφευκτη αποτυχία διαχείρισης του καπιταλισμού της κρίσης.  Πλατιά «προοδευτική συμμαχία» με πρόγραμμα ανάλογο με αυτό της  διακυβέρνησης Σύριζα, θα έχει την ίδια και ακόμα χειρότερη κατάληξη μέσα σε συνθήκες κρίσεις που συνεχώς επιδεινώνονται.

Πολύ σωστά το ΚΚΕ ξεκαθαρίζει ότι δεν πρόκειται να μπει σε καμιά συγκυβέρνηση διαχείρισης του συστήματος.  Το ζήτημα όμως είναι ότι υπάρχουν μια σειρά ζητήματα που θα μπορούσε να δημιουργηθεί αριστερό μέτωπο χωρίς το ΚΚΕ να νερώνει το πρόγραμμα του έστω και στο ελάχιστο. Αυτά τα ζητήματα ξεκινούν από το «κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη» και επεκτείνονται μέχρι το μέτωπο ενάντια στη διολίσθηση του συγκαλυμμένα αυταρχικού αστικού κράτους σε απροκάλυπτα αυταρχικό κράτος. Σε αυτά τα ζητήματα το ΚΚΕ θα έπρεπε να προβάλλει καθημερινά και με επιμονή την ανάγκη κοινού μετώπου εκθέτοντας όσους το αρνούνταν.

Η ανάγκη για πλατιά λαϊκά μέτωπα είναι κάτι που είναι συνεχώς μέσα στην σκέψη του κόσμου που θέλει να δει μαζικές δυνάμεις αντίστασης. Έχει τεράστια σημασία να δείχνεις ότι είσαι εκεί για επίτευξη αυτού του στόχου, χωρίς ταυτόχρονα να φαίνεσαι ότι παζαρεύεις υπουργεία και θεσούλες.

Επίτευξη αριστερού μετώπου σε ένα επιμέρους αλλά τεράστιας σημασίας ζήτημα, όπως είναι για παράδειγμα οι εκποιήσεις, θα σπάσει τις διαχωριστικές γραμμές στη συνείδηση των μαζών που δημιουργούν οι διαφορετικές κομματικές τοποθετήσεις και θα αναδείξει κοινή δράση και ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των απλών ανθρώπων που μόνο κέρδος θα σημαίνει για τις πιο μεγάλες μάχες που είναι μπροστά.

Το ΜεΡΑ25 έκανε έκκληση για κυβερνητικό μέτωπο της αριστεράς πάνω σε πρόγραμμα ρήξης που θα μπορούσε κατά την άποψη μας να είναι πιο προχωρημένο.  Το ζήτημα όμως είναι ότι το πέτυχε με την ανύπαρκτη πια ΛαΕ, το πέτυχε με την ηγετική της πυραμίδα την ίδια ώρα που πολλά από τα στελέχη που απόμειναν στην ΛαΕ αντιδρούν έντονα σε αυτή τη συμμαχία.

Το ζήτημα είναι ότι λίγο πειστικό ήταν το ΜεΡΑ25 στον κόσμο του Σύριζα αφού από την ίδρυση του κρατούσε ίσες αποστάσεις από Νέα Δημοκρατία και Σύριζα και εσωτερικά δεν έγινε καμιά προσπάθεια να εκπαιδευτεί ο κόσμος του ΜέΡΑ25 ότι ανεξάρτητα από το βαθμό συνθηκολόγησης της ηγεσίας του Σύριζα, Νέα Δημοκρατία και Σύριζα δεν είναι τα ίδια κόμματα.

Η δυνατότητα να απομακρυνθεί η Νέα Δημοκρατία από την εξουσία είναι μια πραγματική δυνατότητα. Αυτό όμως θα αποδειχθεί σύντομα ότι δεν είναι αρκετό. Η πάλη για κέρδισμα της πλειοψηφίας των εργαζομένων πάνω σε πρόγραμμα ρήξης με το σύστημα, που να βάζει στον ορίζονταν την αναγκαστικά ευρωπαϊκή, διεθνή διάσταση του αγώνα, παραμένει το ζητούμενο. Ο χρόνος μπροστά όμως δεν είναι απεριόριστος.

Σωτήρης Βλάχος

13 Μαΐου 2023