Ένας Κόσμος Ένας Λαός

κάτω από την επιφάνεια πολύ δυσοίωνων εξελίξεων

Οι καθημερινές εξελίξεις μπορούν πολύ εύκολα να προκαλέσουν δυστυχία σε κάθε απλό άνθρωπο που παρακολουθώντας τις δεν βλέπει τίποτα άλλο παρά  μια τραγικά αδιέξοδη κατάσταση.

Κάτω όμως από την επιφάνεια των αλυσιδωτών αρνητικών εξελίξεων συντελείται και μια άλλη πανίσχυρη διαδικασία. Αυτή της εξαγωγής πολιτικών συμπερασμάτων από τις μάζες των λαϊκών στρωμάτων. Το πότε και πώς αυτό θα εκφραστεί είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Το σίγουρο όμως είναι ότι θα εκφραστεί και η σημερινή καταβαράθρωση κάθε ελπίδας θα ανακοπεί.

Από που ν’ αρχίσεις και που να τελειώσεις;

Ο σεισμός στην Τουρκία και τη Συρία έχει αφήσει πολλές δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, εκατομμύρια άστεγους και δύο χώρες στα όρια της οικονομικής καταστροφής.

Μακριά όμως από το να είναι βουλή Θεού, ή αποτέλεσμα ενός Ερτογάν που αν αντικατασταθεί η Τουρκία θα δει καλύτερες μέρες, τα θύματα του δεν είναι παρά θύματα ενός οικονομικού συστήματος όπου το κέρδος είναι η κινητήρια δύναμη και το μοναδικό μέτρο επιτυχίας: χωρίς αυτό δεν υπάρχει παραγωγή, χωρίς αυτό δεν υπάρχει επιχείρηση.

Στο επιχείρημα ότι στην Τουρκία και γενικά στις λιγότερο ανεπτυγμένες οικονομίες παρουσιάζονται ζητήματα διαφθοράς όχι διότι είναι καπιταλιστικές κοινωνίες, αλλά γιατί δεν κατάφεραν να αναπτύξουν τον πολιτισμό της ανεπτυγμένης, για παράδειγμα, Ευρώπης, την απάντηση δίνει το τελευταίο σκάνδαλο, απροσμέτρητων μάλλον διαστάσεων, που μια μικρή του μόνο άκρη διαφάνηκε στην υπόθεση της Ελληνίδας ευρωβουλευτού Εύας Καϊλή.

Η διαπλοκή και η διαφθορά στην ανεπτυγμένη Ευρώπη δεν είναι λιγότερη από οπουδήποτε αλλού. Αντίθετα. Η διαφορά της με αυτή της Τουρκίας και άλλων λιγότερο ανεπτυγμένων καπιταλιστικών οικονομιών είναι ότι είναι πιο «ραφιναρισμένη».

Σε αυτό διαφέρει το τελευταίο ευρωπαικό σκάνδαλο, όπως και τα Panama Papers, Pandora Papers από τα τριτοκοσμικά σκάνδαλα. Και στα αμέτρητα ποσά που σπαταλούνται από τους παίκτες στο παιγνίδι των φορολογικών παραδείσων στη διαμόρφωση νόμων και κανονισμών που να κάνουν νόμιμη και τη μεγαλύτερη αισχροκέρδεια και παρανομία.

Αν θα μιλούσαμε για το πιο μεγάλο σκάνδαλο της σημερινής εποχής και πολιτισμού, αυτό θα ήταν ίσως η νομιμοποίηση κάθε διαφθοράς και κάθε κλοπής των εχόντων από την κοινωνία.

Ο πόλεμος φαίνεται να μετατρέπεται ολοένα και περισσότερο σε άμεση απειλή για ολοένα και περισσότερες περιοχές του κόσμου. Ο πόλεμος Δύσης – Ρωσίας σε Ουκρανικά εδάφη, το πιο καθοριστικό αυτή τη στιγμή γεγονός για τις παγκόσμιες εξελίξεις, φαίνεται να είναι χωρίς τέλος, παρά την τεράστια ζημιά που έχει είδη προκαλέσει στη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας.

Η ευρωπαϊκή οικονομία βρίσκεται στο χειρότερο της σημείο από την μεγάλη κρίση της δεκαετίας του 1930 που αποτέλεσε τη Σκύλλα, η οποία γέννησε τον φασισμό και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Σε μια σειρά χώρες η σοσιαλδημοκρατία και η παραδοσιακή αριστερά βρίσκονται σε άτακτη υποχώρηση παρά τη σαρωτική επίθεση του νεοφιλελευθερισμού σε όλα τα επίπεδα της ζωής.

Από αυτή την επίθεση στις ζωές των ανθρώπων ο μεγάλος κερδισμένος προς το παρόν είναι ο εθνικισμός και ο φασισμός που ελλείψει άλλης πειστικής εναλλακτικής παρουσιάζονται ως οι «εν δυνάμει σωτήρες».

Υπόγειες διεργασίες που δεν μπορεί παρά να εκφραστούν με αποφασιστικό τρόπο

Πίσω όμως από αυτό που εξελίσσεται υπάρχουν πανίσχυρες υπόγειες διεργασίες που κτίζουν δυναμικές που αναπόφευκτα θα έλθουν κόντρα σε αυτό που φαίνεται να εξελίσσεται.

Η σκληρότητα και η χωρίς έλεος φύση του πολέμου, πόσο μάλλον ενός τόσο παρατεταμένου και μεγάλου πολέμου όπως αυτού της Ουκρανίας, θα δημιουργήσουν το έδαφος για αμφισβήτηση προθέσεων αλλά και δυνατοτήτων αυτών που τον διεξάγουν και τον στηρίζουν.

Μια πιθανή εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία, η πιο πιθανή ίσως, είναι η εκδήλωση μαζικών κινημάτων, τόσο στη Ρωσία και την Ουκρανία, όσο και στην Ευρώπη που θα τον τερματίσουν μέσα από ανατροπές πολιτικών και κυβερνήσεων που τώρα φαίνονται απίθανες.

Η βαθιά κρίση σε όλα τα επίπεδα, μαζί με την καταθλιπτική κατάσταση που δημιουργεί για τη συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου, οδηγεί ταυτόχρονα σε κατάρρευση κάθε δομής και κάθε συνδετικού κρίκου που κρατάει ενωμένο και σε λειτουργία το παγκόσμιο σύστημα.

Τον περασμένο Ιούνιο οι Financial Times έγραψαν ότι, «Αυτή η νέα εποχή δημιουργεί τεράστιες προκλήσεις. Είναι δυνατόν – ίσως και πιθανόν – ότι το παγκόσμιο σύστημα θα γίνει θρύψαλα».

Αυτή όμως η εξέλιξη, με όλες τις τραγικές συνέπειές της, περιέχει και τη δυνατότητα τεράστιων αλλαγών ως αποτέλεσμα κινημάτων που θα δημιουργηθούν στην προσπάθεια αναζήτησης διεξόδων. 

Η κατάρρευση του συστήματος και η δημιουργία μιας απόλυτα αδιέξοδης καταστροφικής κατάστασης, αναπόφευκτα δημιουργεί τις πιο βαθιές αλλαγές στις σκέψεις και συνειδήσεις των λαϊκών μαζών.

Μια κοινωνία σε κατάρρευση, δημιουργεί συνθήκες όπου οι χειρότερες δυνατές εξελίξεις εμφανίζονται ως προοπτική, με τον φασισμό και τον πόλεμο να είναι η χειρότερη έκφρασή τους.

Ως προοπτική όμως μπαίνουν και η αντίδραση και η συνειδητή δράση των ανθρώπων για πραγματικές λύσεις.

Κάτω από τις πολύ αρνητικές παγκόσμιες εξελίξεις, γιγαντώνεται και η δυνατότητα για πραγματικές αλλαγές.

Σωτήρης Βλάχος

18 Φεβρουαρίου 2023