Ο Πόλεμος στην Ουκρανία

και η ειρήνη που χάθηκε από τον ορίζοντα

Στο έλεος ασυμβίβαστων συμφερόντων

Έξι μήνες από το ξεκίνημα του και ο πόλεμος Ρωσία Δύσης σε Ουκρανικά εδάφη μαίνεται ανεξέλεγκτος.

Παρόλες τις τρομακτικές επιπτώσεις του στο οικονομικό επίπεδο, στις αυξήσεις στις τιμές που συνθλίβουν τα εργατικά μεροκάματα, την προοπτική ενός πολύ δύσκολου χειμώνα χωρίς επάρκεια για θέρμανση, καμιά κίνηση από καμιά πλευρά για τερματισμό του δεν υπάρχει στην ημερήσια ατζέντα.

Τόσο μεγάλες είναι οι αντιθέσεις, τόσο τεράστιο το διακύβευμα που έχει να κάνει με ξαναμοίρασα των ζωνών επιρροής και ελέγχου των πηγών του πλανήτη, που οδηγούν την σύγκρουση σε πραγματικό ολοκαύτωμα. Ολοένα και περισσότερο ξεκάθαρα αντιλαμβάνονται πια οι λαοί του κόσμου αυτό που από την αρχή προσπάθησαν οι Δυτικοί να συγκαλύψουν με κάθε τρόπο. Ότι ο πόλεμος δεν είναι δημιούργημα ενός αδίστακτου δικτάτορα και ότι η στήριξη της Ουκρανικής κυβέρνησης από μέρους τους και η συμμετοχή τους με χίλιους τρόπους, δεν έχει ως κίνητρο την υπεράσπιση μιας μικρής και αδύναμης χώρας, την υπεράσπιση του Διεθνούς Δικαίου, αλλά τεράστια γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα.

Πίσω από την ουκρανική κυβέρνηση στέκεται ένας ολόκληρος ιμπεριαλιστικός συνασπισμός, οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, η ΕΕ.

Μετά την ανατροπή του υπαρκτού σοσιαλισμού και τη διάλυση της ΕΣΣΔ, η καπιταλιστική Ουκρανία είχε δεδομένες οικονομικές και πολιτικές σχέσεις με την καπιταλιστική Ρωσία. Σταδιακά όμως δυνάμωσε και η διείσδυση των ευρωπαϊκών κρατών και των ΗΠΑ στη χώρα. Αυτό ήταν και το υπόβαθρο που οδήγησε σε ανοικτό εμφύλιο πόλεμο, στην πραξικοπηματική ανατροπή της κυβέρνησης το 2014, στον πόλεμο στην Ανατολική Ουκρανία στην περιοχή του Ντονμπάς, την ανεξαρτητοποίηση της Κριμαίας και την ενσωμάτωση στη Ρωσία.

Οι εξελίξεις αυτές στην χώρα συντελούνταν σε μια περίοδο όπου υπήρχε συνεχείς κλιμάκωση του ανταγωνισμού στις σχέσεις  Ρωσίας με τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, με κύριο στοιχείο  την επέκταση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στην Ανατολική Ευρώπη και σε κράτη της πρώην ΕΣΣΔ.

Η οικονομική και πολιτική άνοδος της Κίνας, η διείσδυσή της στην Ευρώπη και στη Λ. Αμερική και οι σχέσεις συμμαχίας με τη Ρωσία, πρέπει να θεωρείτε ένα σημαντικό συστατικό στοιχείο του εκρηκτικού κοκτέιλ που έχει διαμορφωθεί. Όπως και ο ευρύτερος συνασπισμός της ομάδας κρατών των BRICS, που σήμερα πια αποτελούν ένα πραγματικό αντίπαλο δέος στον δυτικό συνασπισμό. 

Μπορούν να φέρουν πραγματική ειρήνη;

Κλείνοντας τα μάτια απέναντι σε αυτές τις τεράστιες αντιθέσεις και ανταγωνισμούς σε διεθνές επίπεδο και την στρατηγική των αντιμαχόμενων όπως αυτή ξεδιπλώθηκε τα τελευταία είκοσι τουλάχιστον χρόνια, η φιλελεύθερη διανόηση θεωρεί ότι ο πόλεμος είναι αποτέλεσμα μιας αδικαιολόγητης στρατιωτικής εισβολής ένα ξημέρωμα στις 24 Φλεβάρη του 2022, της μεγαλομανίας και αυταρχικότητας του Πούτιν.

Το ζήτημα ποια ομάδα άρχισε πρώτη τις πολεμικές επιχειρήσεις ή κήρυξε πρώτη τον πόλεμο δεν έχει καμιά σημασία στο πώς επιμερίζονται οι ευθύνες για το ξέσπασμα του.

Μπροστά στα φοβερά αδιέξοδα αλλά και τεράστιους κινδύνους που δημιουργούνται, ακούγονται φωνές ακόμα και μέσα από το άντρο των ληστών ότι τελικά ο πόλεμος δεν είναι λύση, ότι πρέπει να βρεθεί μια ειρηνική διευθέτηση, λες και το όλο ζήτημα ήταν μια λάθος επιλογή, ότι επιλέχτηκε ο πόλεμος ενώ θα ήταν πιο σοφό να είχε επιλεγεί η ειρήνη.

Εντελώς ανούσιες και επιδερμικές προσεγγίσεις. Που αγνοούν τα τεράστια αντικρουόμενα συμφέροντα, που η κρίση κάνει ολοένα και πιο ασυμβίβαστα, που κάνουν τον πόλεμο αναπόφευκτο. 

Παρόλα αυτά οι επιπτώσεις του πολέμου είναι τέτοιες που η δυνατότητα ενός συμβιβασμού και άμεσης ειρήνευσης είναι μια υπαρκτή δυνατότητα. Το ζήτημα είναι ότι μια ειρηνική διευθέτηση που δεν θα αντιμετωπίζει τις βαθύτερες αιτίες που οδήγησαν στον πόλεμο, που οδηγούν στους πολέμους, δεν μπορεί παρά να είναι προσωρινή και πολύ εύθραυστή, που απλά θα μεταθέτει χρονικά την αποφασιστική επίλυση των διαφορών.

Ακόμα και στην περίπτωση μιας ανέλπιστης αυτή τη στιγμή συμφωνίας για ειρήνη, όλοι οι όροι που οδήγησαν στον πόλεμο θα είναι εδώ. Και θα αποκτούν ολοένα και πιο οξυμμένο χαρακτήρα μέσα στην νέα παγκόσμια οικονομική καθίζηση που πολλοί αναμένουν ακόμα και πριν το τέλος αυτού του χρόνου.

Το ζήτημα της εποχής είναι αν η αριστερά μπορέσει να ξεφύγει από τα δεσμά της εθνικής ενότητας, να αντιμετωπίσει με τόλμη τη γραμμή που θα επιβάλλει ο συνασπισμός στον οποίο η χώρα κατέληξε και να διεκδικήσει τόσο ριζικές αλλαγές στις παγκόσμιες οικονομικές σχέσεις ώστε να μπει τέλος τους όρους που δημιουργούν τους πολέμους.

Σωτήρης Βλάχος

3 Σεπτεμβρίου 2022