Ο Τζούλιαν Ασάντζ στον καθρέφτη της ιστορίας

ως ηθικό καθήκον και ως σύμβολο απελευθέρωσης του νου και της Δημόσιας Σφαίρας

Μερικές φορές είναι σαν να συνωμοτεί η ιστορία και οι δυναμικές της, για να μας υποχρεώσουν να δούμε την αλήθεια πέρα από τις υπεκφυγές… ‘Ίσως η σημερινή συγκυρία, με παρόντα τον κίνδυνο έκδοσης του Ασάνζ στις ΗΠΑ, να είναι μια ανάλογη ιστορική στιγμή.

Το δικαστήριο στη Βρετανία αποφάσισε να μην αποδεχτεί την έφεση του Ασάνζ για την απόφαση έκδοσής του. Και αυτό, την ίδια ακριβώς περίοδο που η Ευρώπη βιώνει μια πρωτοφανή οπισθοχώρηση στο ζήτημα τής ελεύθερης έκφρασης ή έστω τής παροχής δυνατότητας στους πολίτες να ακούνε και τις δυο απόψεις: Ό,τι και να νομίζει κάποιος/α για την κρίση/πόλεμο στην Ουκρανία, η απαγόρευση της πρόσβασης των ευρωπαίων πολιτών στην άλλη οπτική της αντιπαράθεσης, με το μπλοκάρισμα των δύο ρωσικών τηλεοπτικών καναλιών, είναι μια οπισθοχώρηση στη δεκαετία του 1950, το λιγότερο…

Ο Ασάνζ βρίσκεται υπό κράτηση, γιατί είναι το άτομο στο οποίο, εκ των προτέρων, εστιάστηκε η προσπάθεια καταστολής και ελέγχου της πληροφορίας. Είναι το σύμβολο μιας προειδοποίησης, είναι το άτομο που συνειδητά αποφάσισε να ρισκάρει την ελευθερία και τον τρόπο με τον οποίο θα βιώσει τη ζωή του ουσιαστικά, και να κτυπήσει το κουδούνι κινδύνου για το γεγονός ότι, παρά την παρά την επέκταση της ηλεκτρονικής επικοινωνίας, τις τελευταίες δεκαετίες, οι μηχανισμοί λογοκρισίας έχουν, επίσης, αναβαθμιστεί επικίνδυνα.

Για να το πούμε απλά, ο Ασάνζ καταδιώκεται, απειλείται, τιμωρείται, επειδή αποκάλυψε εγκλήματα των ΗΠΑ στο Ιράκ… Εγκλήματα (όπως το ελικόπτερο Απάτσι που απλώς σκοτώνει αμάχους στη Βαγδάτη, για την πλάκα -όπως φαίνεται- του αμερικανού πιλότου), που έγιναν γνωστά μέσω των Wikileaks, και για τα οποία το κράτος των ΗΠΑ θέλει να επιβάλει μια απαγορευτική λογοκρισία, προκαταβολικά. Αυτός είναι ο στόχος της επίθεσης στον Ασάνζ: Η τιμωρία αυτού που τόλμησε, ώστε  να μην επαναληφθεί το τόλμημα. Όποιος/α ανοίξει το στόμα του/της να μιλήσει, ή ακόμα χειρότερα, να τεκμηριώσει γεγονότα που χαλούν τη βιτρίνα της μονοδιάστατης σκέψης/θεάματος, θα τιμωρείται με φυλακίσεις, που θα παρατείνονται από δικαστικές διαδικασίες, μέχρι να παραδοθεί στο αμερικανικό (ή όποιο άλλο) κράτος-τιμωρό. 

Σ΄αυτό το πλαίσιο, εκείνο που διακυβεύεται, είναι η ίδια η έννοια της Δημόσιας Σφαίρας, ως χώρου ελεύθερου διαλόγου, με ανοικτή τεκμηρίωση. Και παρά την επικρατούσα αντίληψη ότι αυτός ο χώρος είναι, υποτίθεται, υπαρκτός, η εμπειρία τού Ασάνζ μάλλον τεκμηριώνει ότι είναι ένας χώρος ο οποίος πρέπει να διεκδικείται και να τυγχάνει υπεράσπισης απέναντι στην καταστολή και τη λογοκρισία.

Το ζήτημα δεν είναι απλώς να απελευθερωθεί ο δημόσιος λόγος/διάλογος, από την άμεση ή έμμεση λογοκρισία τού κράτους και των οικονομικών συμφερόντων, όπως αυτά των τραπεζών (αν είναι να μιλήσουμε για την Κύπρο), αλλά να δημιουργηθούν μηχανισμοί άμυνας των πολιτών, ώστε να φιλτράρουν την προπαγάνδα με την οποία τους βομβαρδίζουν τα ΜΜΕ, και να έχουν εναλλακτικές πηγές πληροφόρησης, που να προσφέρουν τη στοιχειώδη αρχή της σύγκρισης και διασταύρωσης των πληροφοριών.

Αν κοιτάξει κάποιος/α την κυπριακή εμπειρία, η απουσία αυτών ακριβώς των δυνατοτήτων υπήρξε μέρος της τραγωδίας, και για το Κυπριακό πρόβλημα αλλά και για όσα ζήσαμε την περασμένη δεκαετία…

Με αυτήν την έννοια, η αντιπαράθεση δεν αφορά απλώς μια προσπάθεια αποκατάστασης μιας «σωστής δημοσιογραφίας», αλλά είναι πολύ περισσότερο μια ιστορική κίνηση προς την απελευθέρωση του νου και την οικοδόμηση ενός πραγματικά δημοκρατικού πλαισίου, τόσο τοπικά όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Και σε τούτη την αντιπαράθεση, ο Ασάνζ έβαλε το σώμα και το βίωμά του, σαν ενέχυρο υπενθύμισης τού πού ζούμε και πού θα πρέπει να διεκδικήσουμε να πάμε...

Αντρέας Παναγιώτου

8 Απριλίου 2022

* O Αντρέας Παναγιώτου είναι μέλος της κυπριακής πρωτοβουλίας για την απελευθέρωση του Τζούλιαν Ασάνζ

Eπιμέλεια κειμένου: Μαρία Χατζημιχαήλ