Στον κάλαθο των αχρήστων πετιέται ο νεοφιλευθερισμός από τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ

Με επίσημη βούλα πετιέται πια στον κάλαθο των άχρηστων η πολιτική του νεοφιλελευθερισμού. Την πιο επίσημη. Αυτή του νέου αρχηγού του πιο δυνατού καπιταλιστικού κράτους, που από την εποχή Ρέιγκαν έκαναν ότι μπορούσαν για εμπεδωθεί το δόγμα ότι το κράτος είναι το πρόβλημα και μόνο οι ελεύθερες αγορές, χωρίς κρατικές «ενοχλήσεις» μπορούν να εξασφαλίσουν ευημερία.

Μπροστά στα συντρίμμια που δημιούργησε η απόπειρα πραξικοπήματος Τράμπ στο πολιτικό τους σύστημα, δεν έχουν παρά να προσπαθήσουν να εξαλείψουν την κοινωνική βάση πάνω στην οποία στηρίχθηκε το φασίζων φαινόμενο Τράμπ.

Αν μπορούν αυτό να το καταφέρουν είναι πολύ αμφίβολο, δεν πρέπει όμως να υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι ο Τραμπισμός άνθισε πάνω στην κυριολεκτική εξαθλίωση εκατομμυρίων λευκών Αμερικανών, που ζούσαν μεταξύ ευέλικτης εργασίας, ανεργιακών επιδομάτων ή μηδέν εισοδημάτων, μέσα σε αυτοσχέδιους οικισμούς κοντά σε πόλεις φαντάσματα που είχε ερημοποιήσει η αποβιομηχάνιση.

Στον απόηχο της κατάληψης του Καπιτωλίου από φασιστικές συμμορίες που ο Τράμπ κάλεσε και μπροστά στον διχασμό αλλά και τρόμο που το γεγονός προκάλεσε σε μεγάλα τμήματα της άρχουσας ελίτ, ο νέος πρόεδρος, ο Μπάϊτεν, ετοιμάζεται για τις «τις πιο εκτεταμένες αλλαγές στην αμερικανική κοινωνική πολιτική σε μια γενιά.»

Το «Αμερικάνικο Σχέδιο Διάσωσης», του Μπάιτεν θεωρείται το πιο φιλόδοξο κυβερνητικό  πρόγραμμα στήριξης της οικονομίας από τον καιρό του New Deal του Ρούσβελτ πριν τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι διακηρυγμένοι στόχοι του περιλαμβάνουν από την επέκταση της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και των ανεργιακών επιδομάτων, μέχρι τη σοβαρή μείωση της παιδικής φτώχειας που έχει σημειώσει ρεκόρ και γενικά πρωτόγνωρες για δεκαετίες δημόσιες επενδύσεις.

Από το λύκειο κιόλας μαθαίνουν τα παιδιά μας για τι σφάλμα σύνθεσης στην οικονομική θεωρία, όταν δέχεσαι δηλαδή ότι αυτό που ισχύει για μια επιχείρηση, ότι μείωση των μισθών μπορεί να τη βοηθήσει, ισχύει και συνολικά για την οικονομία, πόσο μάλλον για την παγκόσμια οικονομία.

Για δεκαετίας πριν μείωσαν μισθούς και μεροκάματα εξαντλώντας την παγκόσμια ζήτηση, οδηγώντας από το ένα αδιέξοδο στο άλλο. Από τη δεκαετία του 1970 οι κρίσεις έγιναν σύμφυτες και περιοδικές και το βιοτικό επίπεδε του κόσμου γενικά βρέθηκε σε μια συνεχή καθοδική πορεία. 

Το 2008 έδειξε το μέγεθος της καταστροφής στην οποία κατέληξε μια παγκόσμια οικονομία την τύχη της οποίας κρατούσαν στα χέρια τους μια χούφτα ιδιωτικές τράπεζες που λειτουργούν μέσα στα φιλελεύθερα πλαίσια που τους είχε διαμορφώσει το πολιτικό σύστημα. Και ενώ θα ανέμενε κάποιος να μπει το πιο αποφασιστικό τέρμα σε αυτές τις πολιτικές, συνέχισαν μέχρι τώρα. Για να είμαστε πιο ακριβείς συνεχίστηκε ο νεοφιλελευθερισμός για τις πλατιές μάζες αλλά εφαρμόστηκαν οι πιο μαζικές /»σοσιαλιστικές»  κρατικές παρεμβάσεις για τους μεγάλους. Το κράτος που έπρεπε να ήταν μικρό διότι όσο πιο μεγάλο ήταν τόσο πιο μεγάλο το πρόβλημα, έγινε τώρα τεράστιο διασώζοντας αλήτες και απατεώνες που διαχειρίζονταν δις παίζοντας με τις ζωές του κόσμου.

Τώρα μπροστά στην εισβολή στο Καπιτώλιο, μπροστά στο γεγονός ότι ακόμα και τώρα το μεγαλύτερο μέρος των ενόπλων δυνάμεων στηρίζει Τράμπ, μπροστά στις πραγματικά φοβερές διαστάσεις που έχει η κρίση στη χώρα, αλλάζουν πορεία και επιχειρήματα δεκαετιών.

Μέσα σε λίγα φεγγάρια διάστημα, βρέθηκαν όλα τα επιχειρήματα για να ανατραπεί /απαντηθεί κάθε «ατράνταχτο» επιχείρημα υπέρ του νεοφιλελευθερισμού που με φανατισμό και ως απόλυτη αλήθεια προώθησαν για δεκαετίες.

Ο πληθωρισμός, η συνεχής δηλαδή αύξηση των τιμών που το κράτος υποστήριζαν ότι προκαλεί με την χρηματοδότηση της οικονομίας, δεν τους φαίνεται πια και τόσο σοβαρή απειλή. Ούτε και το δημόσιο χρέος.

Ως απειλή τώρα βλέπουν την απουσία του κράτους από την οικονομία. «Τέσσερεις δεκαετίες χρόνιας ανεργίας και στάσιμων μισθών έχουν δείξει πόσο σημαντικές είναι οι δημόσιες δαπάνες για συνεχή ανάπτυξη… ο πραγματικός κίνδυνος είναι η λιτότητα…». Αυτά έγραψε πολύ πρόσφατα ο  Robert Reich, πανεπιστημιακός και πρώην υπουργός εργασίας των ΗΠΑ. «Ο Τράμπ άφησε πίσω του μια τερατώδη και δύσκολη κατάσταση…» και οι πιο μαζικές δημόσιες επεμβάσεις από την εποχή του New Deal «είναι ο τρόπος να την αντιμετωπίσουμε».

Είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι τμήματα της πολιτικής ελίτ των ΗΠΑ καταλήγουν τώρα σε τέτοια συμπεράσματα. Δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη χωρίς μαζική χρηματοδότηση που μόνο το κράτος μπορεί να εξασφαλίσει. Το ζήτημα είναι όμως αν αυτές είναι αρκετές, χωρίς την αλλαγή του πλαισίου στο οποίο οι κανόνες του παιγνιδιού καθορίζονται από τα συμφέροντα των μεγάλων ιδιωτικών τραπεζών και μονοπωλίων

Σωτήρης Βλάχος

20 Φεβρουαρίου 2021