Κορωνοϊός: Βρισκόμαστε σε σημείο ιστορικής καμπής

Roger Silverman*, 31/03/2020 - Μετάφραση: Σοσιαλιστική Έκφραση

Ζούμε σε ασυνήθιστους καιρούς.  Ο ισχνός ιστός του καπιταλιστικού «πολιτισμού» βρίσκεται εκτεθειμένος.  Γιατί αυτή η πανδημία δεν είναι ένα «έργο του Θεού».  Είναι ένα έγκλημα του καπιταλισμού.  Είναι εδώ και πολύ καιρό γνωστό πως η κερδοσκοπική μαζική εκτροφή ζώων εκτρέφει επίσης ιογενείς ασθένειες που εύκολα μεταδίδονται από τα ζώα στον άνθρωπο.  Η κρίση έχει φέρει σε γενική θέα τις επιπτώσεις των άγριων περικοπών στις κρατικές δαπάνες – σαμποτάρισμα των υγειονομικών υπηρεσιών και σκανδαλώδης απουσία επενδύσεων σε προστατευτικό εξοπλισμό, αντιδραστήρια για αναλύσεις και αναπνευστήρες.  Είναι η αποτυχία του καπιταλισμού που εκτίθεται μέσα από την ανεξέλεγκτη εξάπλωση αυτού του ιού, ο οποίος, εκτός από τις δεκάδες χιλιάδες θανάτους παγκόσμια, στη Βρετανία – οποία ειρωνεία! – έχει πλήξει τον Πρωθυπουργό της χώρας, τον υπουργό Υγείας και τον διευθυντή υπηρεσιών υγείας, για να μη πούμε και για τον πρίγκηπα της Ουαλίας.  Η μόνη προστασία για τον πληθυσμό είναι να στρέψει την πλάτη στην κοινωνία και να βολοδέρνει με το lockdown, καθώς ο πολιτισμός οδηγείται στην αποτελμάτωση.  

Το 1722 ο Ντάνιελ Ντεφόε δημοσίευσε το "Ημερολόγιο της Χρονιάς της Πανούκλας" - η πανούκλα είχε ξεσπάσει το 1665.  Ο Τζακ Λόντον και ο Αλμπέρ Καμύ έγραψαν και οι δύο δυστοπικά μυθιστορήματα όπου προέβλεπαν μια παρόμοια επιδημία στο μέλλον.  Στο μυθιστόρημα του Λόντον "Η Άλικη Πανούκλα", γραμμένο το 1912, ο "Κόκκινος Θάνατος" αφανίζει τον πολιτισμό με μια μονοκοντυλιά.  Παραδόξως, η πρόβλεψη του Λόντον δεν έπεσε πολύ έξω, ούτε ακόμα και στο χρονικό σημείο όπου την τοποθετεί... στο 2013.

Στο πρόσφατο κείμενο 2020 VISION, γράψαμε: "Ακόμα κι αν δεν επρόκειτο για τις επερχόμενες κοινωνικές εκρήξεις – η απειλή νέων καθεστώτων τρομοκρατίας, καταστολής και πολέμου – τότε, σε κάθε περίπτωση, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος απειλεί ήδη το ίδιο το μέλλον της ανθρωπότητας." Προετοιμαζόμασταν ήδη για συνθήκες ύφεσης, συγκρούσεων, περιβαλλοντικής αποσάθρωσης, όμως δεν είχαμε προβλέψει τη μορφή που τόσο δραματικά θα έπαιρνε η περιβαλλοντική κρίση.

Σπάνια μόνο – με τον Μαύρο Θάνατο τον 14ο αιώνα και την επιδημία της γρίπης του 1918 – έχει πλήξει ολόκληρο τον κόσμο ταυτόχρονα μια τέτοια κρίση.  Τα πλησιέστερα ισοδύναμά της είναι οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, όμως αυτοί οδήγησαν τις χώρες σε αμοιβαία ανταγωνιστικά και αντιμαχόμενα στρατόπεδα, ενώ η σημερινή πανδημία αποκαλύπτει μια κοινή απειλή προς την ανθρώπινη ζωή, όπως και τη ζωτική ανάγκη η ανθρωπότητα να βρει ενωμένη την κοινή διέξοδο.

Στη Βρετανία, η κρίση έχει εκθέσει μια ανίκανη κυβέρνηση, η οποία αρχικά επέδειξε μια εξαιρετικά κυνική περιφρόνηση προς την ανθρώπινη ζωή, με μια διαστρεβλωμένη επίκληση της «ανοσίας της αγέλης».  Κράτησε τα σχολεία ανοιχτά και το μετρό σε λειτουργία – που και τα δύο υπήρξαν μέσα μαζικής διάδοσης της λοίμωξης.  Στο μεταξύ, απέρριψε προσφορές για χιλιάδες αναπνευστήρες σε μειωμένη τιμή τόσο από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα όσο και από την ΕΕ, για χάρη της διεφθαρμένης δέσμευσής της προς τον Dyson, τον ευνοούμενό της επιχειρηματία, και στέρησε προστατευτικά μέσα και αντιδραστήρια για αναλύσεις ακόμη και από το υγειονομικό προσωπικό πρώτης γραμμής, πόσο μάλλον από τον ευρύτερο πληθυσμό.  Μόνο αφού πέρασαν δύο κρίσιμες βδομάδες η κυβέρνηση τελικά αντιλήφθηκε πως το NHS – το κρατικό σύστημα υγείας – που εσκεμμένα το είχε αποστερήσει από κεφάλαια για τα τελευταία δέκα χρόνια, θα κατέρρεε κάτω από την πίεση, και ότι ίσως πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι ήταν πιθανό να πεθάνουν.  Έτσι, ενώ υποκρινόταν ότι είχε ακολουθήσει σταθερά μια καλά σχεδιασμένη στρατηγική, πέρασε απότομα από μια πολιτική "μετριασμού" σε μια πολιτική "περιστολής" – το lockdown.  Όμως η καθυστέρηση έχει θανατηφόρες συνέπειες – όπως με τεράστιο τίμημα ανακαλύπτουν σήμερα η Ιταλία και η Ισπανία.

Τώρα, αυτό το σοκ έχει κυριολεκτικά καθηλώσει τον πλανήτη.  Η κοινωνία παγώνει από φόβο και για την ώρα όλοι έχουνε μείνει εμβρόντητοι.  Η άμεση αντίδραση είναι ένα ένστικτο για συμμόρφωση, αλλά μόλις αυτή η πρώτη αντίδραση φθαρεί, μπορεί στο επόμενο στάδιο να τη διαδεχτεί η οργή.  Τα πράγματα δεν θα είναι ποτέ ξανά τα ίδια.

Η ειρωνεία είναι πως τη στιγμή ακριβώς της αναγκαστικής κοινωνικής αποστασιοποίησης, αντικαταστάθηκε η γκλαμουριά της σύγχρονης εμπορευματοποιημένης ψυχαγωγίας με τη γενική επαναφορά των πραγματικών ανθρώπινων δεσμών: ένα ανανεωμένο αίσθημα κοινωνικής αλληλεγγύης που καταδεικνύει η αυθόρμητη εμφάνιση, εν μιά νυκτί, τοπικών ομάδων αλληλοβοήθειας στις γειτονιές, αυτοσχέδιων μουσικών παραστάσεων στις κοινότητες, καθώς και μια καθολικά συγχρονισμένη εκδήλωση συμπαράστασης και ευχαριστίας προς τους εργαζόμενους στην Υγεία.  Αυτό είναι το ψυχολογικό θεμέλιο για τη γέννηση μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας, η ώθηση για μια επανάσταση που έρχεται.

Η ανωτερότητα του κρατικού σχεδιασμού έναντι της εταιρικής απληστίας γίνεται σε όλους ορατή.  Το κόμμα της λιτότητας αναγκάστηκε να ρίξει δισεκατομμύρια σε απλόχερες επιδοτήσεις.  Ακριβώς όπως κατά το κύμα της ριζοσπαστικοποίησης που σάρωσε τον κόσμο μετά τον πρώτο και το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, μόλις λήξει η άμεση κρίση και υποχωρήσει το σοκ από τις έκτακτες συνθήκες, ένα παλιρροιακό κύμα θυμού μπορεί να εκδηλωθεί ενάντια σε αυτό το σάπιο σύστημα καθώς και η θέληση για την οικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας.

Βρισκόμαστε σε σημείο μιας ιστορικής καμπής.  Δεν αποτελεί όμως την κύρια αιτία της επερχόμενης επανάστασης.  Ήδη πριν από την κρίση του κορωνοϊού, είχαμε ηρωικές εξεγέρσεις στους δρόμους, σε δεκάδες χώρες που απλώνονταν σε τέσσερις ηπείρους.  Αυτές θα αποδειχθούν απλά μια αμυδρή πρόγευση των ιστορικών αναταραχών που έρχονται.

* Δημοσιεύτηκε στο "ON THE BRINK - Analysis and Perspectives for a Socialist World", http://www.onthebrink.online/editorial-for-covid-19-crisis/