ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΟΣ ΔΙΕΘΝΙΣΜΟΣ

Η απάντηση στην ουκρανική κρίση

Όταν το 1991 διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση, κάποιοι μίλησαν για το τέλος της ιστορίας και από πολλούς θεωρήθηκε πως η αστική δημοκρατία θριάμβευσε, οι δυνάμεις της οικονομίας της αγοράς θα έφερναν περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη και επιτέλους ο κόσμος θα ζούσε σε συνθήκες ελευθερίας, δημοκρατίας και ευημερίας. Αλλά όλ’ αυτά αποδείχτηκαν ωραία λόγια στη σφαίρα της επιθυμίας και της ελπίδας, όχι όμως και της καπιταλιστικής οικονομίας που λειτουργεί σύμφωνα με δικούς της ψυχρότατους νόμους.

Στην πραγματικότητα, με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης η παγκόσμια εργατική τάξη βρέθηκε σε πάρα πολύ αδύναμη θέση, ενώ ο παράγοντας της ταξικής απειλής που εξανάγκαζε σε συμβιβασμούς και συνένωση τις εθνικές αστικές τάξεις της Δύσης εξαφανίστηκε. Έτσι, από τη θέση τους μέσα στο νέο περιβάλλον, το μεγάλο κεφάλαιο και οι αστικές τάξεις των κυρίαρχων κρατών έθεσαν την οικονομία και την πολιτική στην υπηρεσία του στόχου να ισχυροποιήσουν τη θέση τους, να επεκτείνουν τις σφαίρες επιρροής τους και να εδραιώσουν την καπιταλιστική παλινόρθωση στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Στα 22 όμως χρόνια που πέρασαν, η ζωή των λαών σε αυτές τις χώρες όχι μόνο δεν βελτιώθηκε αλλά χειροτέρεψε και σε κάποιες περιοχές έγινε κόλαση. Κάτω από το πρόσχημα της βοήθειας για εγκαθίδρυση της αστικής δημοκρατίας, οι ιμπεριαλιστές της Δύσης υπέθαλψαν τον εμφύλιο πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία, επέμβηκαν στρατιωτικά και διέλυσαν τη χώρα σε μικρότερα κράτη. Με τη Ρωσία να μην μπορεί να αντιδράσει, δημιουργήθηκε η νέα τάξη πραγμάτων στην περιοχή. Αλλά αυτή η περίοδος είναι πλέον παρελθόν. Η παγκόσμια οικονομική κρίση που ξέσπασε τον Σεπτέμβρη του 2008 στις ΗΠΑ άνοιξε μια νέα εποχή για τους καπιταλιστικούς ανταγωνισμούς, με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό να επιζητεί εξάπλωση της ηγεμονίας του σε όλο τον κόσμο. Μόνο που σήμερα βρίσκεται μπροστά στην απειλή να επιστρέψει η οικονομική κρίση εκεί από όπου ξεκίνησε και στον ιμπεριαλισμό του ολιγαρχικού κράτους της Ρωσίας.

Στο σημερινό περιβάλλον όπου οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί συγκρατιούνται αλλά και οξύνονται εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, τα αδύναμα εθνικά κράτη δεν έχουν καμιά προοπτική επίλυσης των οικονομικών και πολιτικών τους προβλημάτων και είναι εξαναγκασμένα να βρίσκονται κάτω από διάφορες μορφές υποδούλωσης, με την ανεξαρτησία τους να παραμένει υποτυπώδης. Και η Ουκρανία είναι ένα από αυτά τα κράτη. Όπως ιστορικά μετατρεπόταν λόγω της γεωγραφικής της θέσης σε αρένα διαπάλης μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, έτσι και σήμερα πάει να αποτελέσει το μήλον της έριδας μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας. Για την πρώτη αποτελεί βασικό συστατικό των σχεδιασμών της για υποταγή της Ρωσίας, για τη δεύτερη αποτελεί προγεφύρωμα για την εθνική της ασφάλεια.

Επειδή καμιά ιμπεριαλιστική δύναμη δεν είναι σε θέση να επιβάλει τη θέλησή της και επειδή κανένα τους δεν εξυπηρετεί σήμερα μια πολεμική αναμέτρηση στην περιοχή, θα υπάρξει αποκλιμάκωση της έντασης. Παρόλα αυτά, με τον αστάθμητο παράγοντα ή το μοιραίο λάθος να παραμονεύουν, η πολεμική αναμέτρηση δεν μπορεί να αποκλειστεί, όσο κι αν αυτή φαντάζει τρελά παράλογη.

Η Ουκρανία, που έχασε ήδη την Κριμαία, βρίσκεται στην αρχή μιας περιόδου πολιτικής αστάθειας και αναταραχής, με την προοπτική του διαμελισμού της να είναι ορατή ή στην καλύτερη περίπτωση να ομοσπονδοποιηθεί. Ποια είναι όμως η θέση και πώς επηρεάζεται η ζωή των εκατομμυρίων εργαζομένων της Ουκρανίας;

Με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, πρώην γραφειοκράτες του Κιέβου υφάρπαξαν τον πλούτο της χώρας και μετατράπηκαν μέσα σε μια νύχτα σε ολιγάρχες. Από τότε προσπαθούν σε συνεργασία με τους καπιταλιστές της Δύσης να εδραιώσουν τους νόμους της ελεύθερης οικονομίας της αγοράς. Αυτό όμως που κατάφεραν ήταν να περάσει η οικονομία μέσα από μακρόχρονη ύφεση και κτίζοντας πάνω στην άμμο να δημιουργήσουν μιαν εξαρτημένη και επιρρεπή οικονομία, αντάξια ενός αποτυχημένου καπιταλισμού. Το αποτέλεσμα ήταν να βυθιστεί η οικονομία σε χειρότερη ύφεση και η χώρα σε αδιέξοδα, μόλις ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση τον Σεπτέμβρη του 2008.

Για να αντιμετωπίσει τα οικονομικά αδιέξοδα, η κυβέρνηση των ολιγαρχών αναζήτησε οικονομικές συμμαχίες και στήριξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Ρωσία και έτσι τέθηκε το δίλημμα: Περαιτέρω ανάπτυξη των δεσμών με την Ευρωπαϊκή Ένωση και απομάκρυνση από τη Ρωσία ή ενδυνάμωση των σχέσεων με τη Ρωσία και περισσότερη οικονομική στήριξη; Η απόφαση του Προέδρου Γιανούκοβιτς να προτιμήσει τη δεύτερη επιλογή έγινε η αφορμή των διαδηλώσεων στην πλατεία του Κιέβου με κατάληξη την σημερινή πολιτική κρίση.

Αυτό δεν είναι τυχαίο, προετοιμαζόταν τα τελευταία 22 χρόνια με την προσπάθεια στησίματος του καπιταλισμού, η οποία εξ ορισμού της φέρνει διαχωρισμούς μέσα στην κοινωνία. Όσο η προσπάθεια προχωρούσε, άλλο τόσο εδραιώνονταν στοιχεία που υπερισχύουν του συλλογικού κοινωνικού συμφέροντος (ατομικισμός, Εγώ, δικό μου, κ.λπ.), εμφανίζονταν και αναπτύσσονταν διάφορες ομάδες με τα δικά τους συμφέροντα και επίσης δίπλα από την κάστα των ολιγαργών αναπτυσσόταν ένα μικροαστικό στρώμα. Και βέβαια ο εθνικισμός δεν μπορούσε να απουσιάσει. Εθνικιστικές αντιλήψεις αναβίωσαν και ο διαχωρισμός του πληθυσμού της Ουκρανίας σε εθνοτική βάση ενδυναμώθηκε.

Αυτά αποτελούν προϋποθέσεις για εμφάνιση και ανάπτυξη αστικής τάξης που θα οδηγήσει στην εγκαθίδρυση μιας αστικής κοινωνίας όπως την γνωρίζουμε στις χώρες του δυτικού κόσμου. Αλλά οι εργαζόμενοι της Ουκρανίας τι έχουν να επωφεληθούν από μια τέτοια κοινωνία; Τίποτε διαφορετικό από αυτό που συμβαίνει στον σημερινό κόσμο. Όλες οι κατακτήσεις και το βιοτικό επίπεδο της εργατικής τάξης κτυπιέται ανελέητα, οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης φορτώνονται στις πλάτες των εργαζομένων και της νεολαίας, η αστική δημοκρατία καταπατείται βάναυσα από τους ίδιους τους υποστηριχτές της, τα εκατομμύρια εργαζομένων που ζουν στη φτώχεια και την εξαθλίωση αυξάνονται… Η αστική κοινωνία δεν είναι για την εργατική τάξη, είναι για τους αστούς.

Η Ουκρανία μοιράστηκε σε φιλοδυτικούς και φιλορώσους. Η πόλωση των πολιτικών στρατοπέδων ήταν τέτοια που έκανε σαφές πως η Ουκρανία δεν μπορούσε να συνεχίσει να λειτουργεί με την ίδια μορφή και να διατηρεί ρόλο ουδετερότητας. Η διαδικασία αλλαγών βρίσκεται σε εξέλιξη. Και είναι απαραίτητο να δούμε την κατάσταση όπως έχει: Ούτε ο Πούτιν ενεργεί προς το συμφέρον του ρωσόφωνου πληθυσμού της Ουκρανίας ούτε ο Ομπάμα και η Μέρκελ ενεργούν προς το συμφέρον των Ουκρανών. Οι ενέργειές τους υποκινούνται από το στενό «εθνικό» συμφέρον, δηλαδή τα συμφέροντα των πλουσίων και ισχυρών, των τραπεζιτών, των καπιταλιστών και των ολιγαρχών - αυτοί κυβερνούν την καπιταλιστική κοινωνία και κάνουν το μέλλον της Ουκρανίας ζοφερό.

Η μόνη δύναμη που μπορεί να αλλάξει την πορεία της χώρας είναι η εργατική της τάξη. Αρκεί να αισθανθεί τη δύναμή της και να πάρει την εξουσία στα χέρια της. Να κλείσει τα αφτιά της στη δημαγωγία των εθνικιστών και να παλέψει για την ενότητά της, πέρα από τις εθνικές, γλωσσικές και θρησκευτικές διαφορές. Να αποτελέσουν πυξίδα και έμπνευσή της οι ιδέες του Λένιν και οι γνήσιες παραδώσεις της Οκτωβριανής Επανάστασης. Η εργατική τάξη της Ουκρανίας και μπορεί και την ευκαιρία έχει να γυρίσει την πλάτη της στον εθνικό σωβινισμό και να δείξει τον δρόμο του προλεταριακού διεθνισμού στην πανίσχυρη εργατική τάξη της Ρωσίας και μαζί να αλλάξουν τον ρου της ιστορίας.

Μ. Δημοσθένους