Κράτος και Επανάσταση

94 Χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση

Η παγκόσμια οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008 και εξελίσσεται σε παγκόσμια οικονομική αλλά και κοινωνική κατάρρευση ενός ολόκληρου συστήματος φέρνει στην επιφάνεια τη Μαρξιστική φιλοσοφία, την κάνει επίκαιρη και ανοίγει ξανά μια ολόκληρη συζήτηση μέσα στην Αριστερά αλλά και την εργατική τάξη για το πώς προχωρούμε. Μέσα στο πλαίσιο αυτό δεν μπορεί να μην ενταχθεί και η εμπειρία της Ρώσικης Επανάστασης, χωρίς την οποία η γενική συζήτηση είναι καταδικασμένη να είναι ακρωτηριασμένη.

Δεν υπάρχει ιστορικό γεγονός που η επίσημη ιστοριογραφία να μην παρουσιάζει σύμφωνα, λίγο πολύ, με τη δική της εκδοχή, που να μην το παρουσιάζει παραποιημένο με τρόπο που να ταιριάζει με την ιδεολογία και τα συμφέροντα της κρατούσας τάξης πραγμάτων.

Δεν υπάρχει ταυτόχρονα ιστορικό γεγονός που να έχει παραποιηθεί περισσότερο από ό,τι η Ρώσικη Επανάσταση, ο Λένιν και οι Μπολσεβίκοι. Τόσο από την παγκόσμια αστική κοινωνία που ένιωσε τότε τον θανάσιμο κίνδυνο εξαφάνισής της από το προσκήνιο, όταν τα πρώτα χρόνια η Ρώσικη Επανάσταση αποτέλεσε λάβαρο για εκατομμύρια κόσμου σε μια σειρά από χώρες. Όσο δυστυχώς και από μια εγκληματική Σταλινική γραφειοκρατία που κατάφερε για ιστορικούς λόγους, κύρια της απομόνωσης της επανάστασης, να την προδώσει στα χρόνια που ακολούθησαν και στο όνομα του Λένιν να εξοντώσει εκατομμύρια. Κάνοντας έτσι τον Μαρξισμό και τον Λενινισμό αποκρουστικούς.

«Το κράτος είναι όργανο ταξικής κυριαρχίας, όργανο καταπίεσης μιας

τάξης από μιαν άλλη, είναι η δημιουργία του 'κατεστημένου' εκείνου

που νομιμοποιεί και στερεώνει αυτή την καταπίεση»

Τίποτε πιο ξένο όμως προς τον Λένιν και την σκέψη του, προς την πάλη των μπολσεβίκων, από όσα επικράτησαν ειδικά μετά τις Δίκες της Μόσχας του 1936-37 όπου εξοντώνοντας και τους τελευταίους Μπολσεβίκους ηγέτες που συμμετείχαν στην Επανάσταση, ο Στάλιν έβαζε την ταφόπετρα στην κληρονομιά από τις παραδόσεις της Επανάστασης. Και συμπλήρωνε το κτίσιμο ενός κράτους τέρατος. Που βασισμένο πάνω στο μεγάλο πλεονέκτημα που του έδινε η κατάργηση της καπιταλιστικής αναρχίας στην παραγωγή και ο ορθολογικός προγραμματισμός της τα πρώτα τουλάχιστον χρόνια, που επέτρεψαν πρωτόγνωρους ρυθμούς ανάπτυξης, ασύγκριτους με ό,τι είχε μέχρι τότε γνωρίσει η ιστορία, έγινε αποδεκτό και ανεκτό σαν χωροφύλακας αλλά και δήμιος της κοινωνίας.

Τι πιο ξένο όμως, από αυτό το κράτος, προς τους σκοπούς και στόχους των μπολσεβίκων, τον Λένιν, που τόνιζε ότι όταν η εργατική τάξη βρεθεί στην εξουσία, «...καταργεί όλες τις ταξικές διαφορές και ταξικές αντιθέσεις και μαζί τους το κράτος σαν κράτος... από την στιγμή που δεν υπάρχει καμιά κοινωνική τάξη που να χρειάζεται να την κρατάει κανείς σε καταπίεση θα εξαφανιστεί...»

Η πιο πάνω θέση δεν αποτελεί μια θέση του Λένιν που διατύπωσε σε κάποια φάση της ζωής του και που θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι δεν σήμαινε και πολλά, και ότι ξεχάστηκε, ή εγκαταλείφτηκε στη συνέχεια. Είναι μια θέση που υπάρχει στο «Κράτος και Επανάσταση»,το βιβλίο που ο Λένιν έγραψε τους λίγους μήνες που προηγήθηκαν της εξέγερσης του Οκτώβρη του 1917. Μεταξύ Αυγούστου και Σεπτέμβρη, όταν κρυμμένος για να αποφύγει δολοφονία του, ανήγαγε τα τρέχοντα ζητήματα της Επανάστασης που ήταν σε εξέλιξη, τα καθήκοντα που αυτή η διαδικασία συνεπαγόταν, στο επίπεδο της θεωρίας. Καθορίζοντας αλλά και αποσαφηνίζοντας στόχους και σκοπούς. Για τον Λένιν ήταν ξεκάθαρο ότι επικράτηση του σοσιαλισμού σήμαινε απονέκρωση του κράτους. Διότι «το κράτος δεν είναι η πραγματοποίηση της ηθικής ιδέας, η εικόνα και η πραγματοποίηση του ορθού λόγου»  όπως είχεγράψει ο Ενγκελς δεκαετίες πριν τον Λένιν στο βιβλίο του «Η Καταγωγή της Οικογένειας, της Ατομικής Ιδιοκτησίας και του Κράτους».Μια θέση την οποία ο Λένιν επεξεργάζεται τώρα για να είναι έτοιμος λίγους μήνες αργότερα, να ξέρει αλλά και να μπορεί να πείσει για το πώς έπρεπε να χειριστούν το κράτος που θα κληρονομούσαν.

«Το κράτος είναι προϊόν και εκδήλωση των ανειρήνευτων ταξικών αντιθέσεων. Το κράτος εμφανίζεται εκεί... όταν και εφόσον οι ταξικές αντιθέσεις δεν μπορούν αντικειμενικά να συμφιλιωθούν» (1)

Πρέπει όμως σύμφωνα με τον Λένιν να είναι καθαρό ότι το κράτος που αναδύεται λόγω των ταξικών αντιθέσεων δεν αποτελεί έναν ουδέτερο, αμερόληπτο διαμεσολαβητή. Ότι είναι «ένα όργανο ταξικής κυριαρχίας, όργανο καταπίεσης μιας τάξης από μια άλλη, είναι η δημιουργία του 'κατεστημένου' εκείνου που νομιμοποιεί και στερεώνει αυτή την καταπίεση» (1)

Αυτή η συζήτηση πρέπει να ξεκινήσει. Δεν είναι μόνο τα αναπάντητα ερωτήματα του πια μπορεί να είναι η σχέση του Λένιν, των Μπολσεβίκων, της ίδιας της Ρώσικης Επανάστασης με το σταλινικό έκτρωμα. Είναι ταυτόχρονα η μεγάλη επικαιρότητα που αυτή η συζήτηση αποκτά από τις παγκόσμιες εξελίξεις και κοινωνικοποίησης εκατομμυρίων που διεκδικούν πια τα ελάχιστα της επιβίωσης, το ίδιο το μέλλον τους, συγκρουόμενοι με ένα ολόκληρο σύστημα. Ο ρόλος του κράτους και των μηχανισμών στήριξής του, που δεν ελέγχονται δημοκρατικά από την ίδια την κοινωνία.

Είναι τέλος και η επικαιρότητα που δίνουν στο ζήτημα οι κυπριακές εξελίξεις, το Μαρί, η λυσσαλέα προσπάθεια να αποδοθούν αποκλειστικά οι ευθύνες στον Πρόεδρο και κατ’ επέκταση στην Αριστερά. Απαλλάσσοντας τον κρατικό μηχανισμό από κάθε ευθύνη. Είναι η «ανεξάρτητη»  Διερευνητική Επιτροπή του Πόλυ Πολυβίου, το πόσο ανεξάρτητοι τέτοιοι θεσμοί μπορεί να είναι, όπως και η Γενική Εισαγγελία, η Δικαστική Εξουσία.

Είναι πολύτιμη αλλά και τεράστια η κληρονομιά μας. Ας την αναζητήσουμε και ας συμπληρώσουμε και διορθώσουμε εκεί που κρίνουμε ό,τι χρειάζεται.

Σωτήρης Βλάχος

(1)  Λένιν, “Κράτος και Επανάσταση”