Η Κατάσταση Είναι Αδιέξοδη Μέσα Στο Παγκόσμιο Οικονομικό Σύστημα

Και δυστυχώς δεν υπάρχει εναλλακτική αριστερή πρόταση λύσης

του Σωτήρη Βλάχου

Τα τελευταία χρόνια επικράτησαν οι πιο δυσοίωνες εκτιμήσεις για τις προοπτικές των εθνικών οικονομιών παγκόσμια. Φυσικά ποτέ δεν σταμάτησαν και πιο αισιόδοξες, όπως της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας και του Κυριάκου Μητσοτάκη. Θα πείτε τώρα είναι δυνατόν να περιμένει κάποιος κάτι διαφορετικό; Αφού αυτοί είναι κυβέρνηση, δεν μπορεί παρά να τα καταφέρνουν. Έτσι αρπάζονταν από ότι βόλευε τη στιγμή, όπως ο δείκτης της ανάπτυξης. Όλα τα άλλα στοιχεία, εθνικά και διεθνή, που μπορεί να αναποδογυρίσουν αυτό το δείκτη από τη μια στιγμή στην άλλη, απλά δεν σχολιάζονταν.  

Ο δείκτης λοιπόν της ανάπτυξης, συγκυριακά έδειξε κάποια ανάπτυξη. Τώρα όλα φτάνουν στο τέλος τους. Γενικά οι αστικές κυβερνήσεις δεν αναφέρονται στις σχέσεις των διαφόρων δεικτών που αφορούν την οικονομία και στο πώς επηρεάζει η επίτευξη κάποιου στόχου άλλες πτυχές της οικονομίας. Δεν θέλουν ο κόσμος να ξέρει. Δεν θέλουν να ξέρει ότι, καταπολεμώντας τον πληθωρισμό -που αποτελεί τώρα παγκόσμιο στόχο- η πιο αδιαμφισβήτητη παρενέργεια είναι η αύξηση της ανεργίας. Και συνεπώς η οικονομική κρίση.

Αυτό δεν το δανειστήκαμε από τη μαρξιστική θεωρία αλλά από την επίσημη αστική οικονομική θεωρία. Έχει ενδιαφέρον να δούμε τι λένε κάποιοι που μπορούν να θεωρηθούν ως σοβαροί προγραμματιστές της καπιταλιστικής οικονομικής δραστηριότητας. Σίγουρα πολύ πιο σοβαροί από τους Κυριάκο Μητσοτάκη και το επιτελείο του.  Από τους πολλούς τέτοιους μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον William Dudley, πρώην αρχηγό της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Νέα Υόρκης. Είχε σχολιάσει στους Financial Times:

«Η άποψη μου για δύο χρόνια είναι ότι θα έχουμε ύφεση σε κάποιο σημείο... 

«Πάντα πίστευα ότι έτσι και η ανεργία ανέβει πάνω από ένα συγκεκριμένο ποσό, οι πιθανότητες ύφεσης ανεβαίνουν δραματικά»

Εκεί όμως οδηγούνται τα πράγματα στοχεύοντας τον πληθωρισμό. Και συνεχίζει:

«Αυτό είναι το ερώτημα κλειδί…

«Χρειάζεται το ποσοστό ανεργίας να ανέβει στο 4.25% ή στο 4.5% για να μπορέσει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα να πετύχει το τελευταίο μίλι, ώστε να φέρει τον πληθωρισμό πίσω στο 2%;…

«Αν νομίζετε ότι χρειάζεται, τότε μια σκληρή προσγείωση είναι πολύ πιθανή».

Ο πρώην της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Νέας Υόρκης αναφέρεται σε 4.25% και 4.5% ανεργία. Τι θα έλεγε άραγε για την Ελλάδα; Για να χαλιναγωγήσεις τον πληθωρισμό πρέπει να μειώσεις την ανάπτυξη, κάτι που θα πετύχεις μειώνοντας τις κοινωνικές παροχές, τις κρατικές παρεμβάσεις στην οικονομία  και τις επενδύσεις. Με λίγα λόγια, αυξάνεις τη φτώχεια για να ελέγξεις τις αυξήσεις των τιμών. Νόμος.

Η ύφεση όμως είναι εδώ, πριν ακόμα ελεγχθεί ο πληθωρισμός. Η Ευρωζώνη συρρικνώθηκε το τρίτο τρίμηνο του 2023 κατά 0.1%. Ο επίσημος ορισμός της ύφεσης είναι δύο συνεχόμενα τρίμηνα αρνητικής ανάπτυξης. Είχαμε το ένα, και όλα δείχνουν ότι και το τρίμηνο που κλείνει τώρα, με το τέλος του χρόνου, θα έχει πάλι αρνητικό πρόσημο.

Η «σπουδαία» Σουηδία, από τα «θαύματα» του καπιταλιστικού κόσμου, επίσης συρρικνώνεται. Το ίδιο και ο Καναδάς.

Τα τελευταία στοιχεία για την Βρετανία, δείχνουν ότι και αυτή η χώρα οδηγείται σε ύφεση. Το ΑΕΠ της Βρετανίας ήταν αμετάβλητο το τρίτο τρίμηνο και τίποτε δεν δείχνει ότι κάτι άλλαξε μετά. Η Κεντρική της Τράπεζα τώρα προβλέπει ότι δεν θα υπάρξει ανάπτυξη για τα επόμενα πέντε τρίμηνα. Τρεις μέρες πριν τη δημοσίευση αυτού του κειμένου, την Πέμπτη, ανακοινώθηκε ότι ο πληθωρισμός στη Βρετανία έπεσε ανέλπιστα στο 3.9%. Κάποιοι το θεώρησαν θρίαμβο – χωρίς να διευκρινίζουν ποιανού. Το 3.9% όμως είναι πολύ μακριά από το 2% που χρειάζεται επειγόντως ο καπιταλιστικός κόσμος. Και όπως μας ενημερώνει ο Indepentent, η εύκολη δουλειά για έλεγχό του, τα λιγότερο οδυνηρά μέτρα δηλαδή έχουν παρθεί (much of the low hanging fruit has been picked). Για να φτάσουμε όμως στο στόχο του 2%, υπάρχει ανάγκη για πολύ πιο οδυνηρά μέτρα. Που το κάθε ένα μπορεί να εγκυμονεί πολλά δυσάρεστα.

Για τις ΗΠΑ η συζήτηση είναι αν μπαίνει τώρα σε ύφεση ή σε λίγο, αν θα είναι μικρής ή μεγάλης διάρκειας, αν θα επηρεάσει πολύ τον υπόλοιπο κόσμο ή κομμάτι λιγότερο. Αυτή είναι η συζήτηση. Τα περί κάποιων προβλημάτων αλλά ευοίωνων προοπτικών, δεν ακούγονται πια.

Τα πράγματα τονίζουμε, για ακόμα μια φορά από αυτή εδώ τη στήλη, είναι πολύ σοβαρά. Τόσο σοβαρά που κόμματα της αριστεράς, ή τέλος πάντων που βεβαιώνουν ότι βρίσκονται στον χώρο, δεν τολμούν να αναφερθούν σε αυτά. Τόσο στη Ελλάδα, όσο και στην Κύπρο αλλά και παγκόσμια.  Αν το έκαναν θα ήταν αναγκασμένα να δώσουν λύσεις.  Λύσεις πέραν από το σύστημα, για το οποίο ακόμα και θεωρητικοί και στρατηγοί του παρουσιάζονται τόσο απαισιόδοξοι.  Δεν φαίνεται να έχουν την τόλμη για να παλέψουν για τέτοιες λύσεις…

Σωτήρης Βλάχος

24 Δεκεμβρίου 2023