Χάνεται η Πίστη στο Παγκόσμιο Οικονομικό Σύστημα από τα Επιτελεία του

…αλλά παραμένει από την αριστερά

Το 2021 και 2022, την περίοδο που τα πράγματα είχαν σφίξει πανευρωπαϊκά και παγκόσμια, αναλυτές και εμπειρογνώμονες πρόβλεπαν ότι το 2023, το πολύ το 2024, οι οικονομίες θα ανακάμψουν.  Προς μεγάλη απογοήτευση τους όμως πρόσφατα μηνύματα δεν είναι καθόλου αισιόδοξα.  Το τελευταίο τέτοιο μήνυμα που έχουμε υπόψη μας, μια εβδομάδα πριν, ήλθε από την HSBC, από τα κέντρα δηλαδή των αστικών επιτελείων.

Η HSBC είναι τραπεζικό μεγαθήριο με έδρα το Λονδίνο και εξυπηρετεί περίπου 39 εκατομμύρια πελάτες. Το δίκτυό της καλύπτει 62 χώρες με επικράτειες σε Ευρώπη, Ασία και Ειρηνικό, Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική, Βόρεια και Λατινική Αμερική.  Η HSBC λοιπόν προβλέπει ύφεση για τα τέλη του 2023 και αρχές του 2024, εκεί που προηγούμενες προβλέψεις, όπως ήδη αναφέραμε, σηματοδοτούσαν αυτά τα χρονικά σημεία ως την απαρχή του ξεπεράσματος της κρίσης.

Εντελώς δυσοίωνη πρόβλεψη είχε κάνει και το Economist Intelligence Unit μέσα στον Δεκέμβρη.  Το πιο σοβαρό ίσως από τα αστικά επιτελεία, το μόνο που γνωρίζουμε ότι είχε προβλέψει την κρίση του 2008, δήλωσε, μετά που σκιαγράφησε μια μαύρη ευρωπαϊκή προοπτική, ότι «είναι δύσκολο να δούμε από πού θα προέλθει η οικονομική ανάπτυξη».

Οι καταρρεύσεις των Silicon Valley, Credit Suisse και άλλων τραπεζών, σημάδεψαν την τελευταία περίοδο.  Οι καταρρεύσεις όμως τραπεζών και ειδικά του μεγέθους της Credit Suisse, είναι πολύ αξιόπιστη ένδειξη ότι τα πράγματα δεν πάνε καθόλου καλά.  Επαναφέρεται ξανά και ξανά, με τελευταία φορά πριν μια εβδομάδα, το ζήτημα της ενδεχόμενης κατάρρευσης και γερμανικής τράπεζας.  Σχετικά πρόσφατα αναφερθήκαμε σε αυτό το ζήτημα, τις «φήμες» για επικείμενη κατάρρευση γερμανικής τράπεζας, φήμες που πάντα αφορούσαν την εμβληματική Deutsche Bank, τη μεγαλύτερη της Γερμανίας.

Οι περισσότερες κρίσεις ξεκινούν από χρεωκοπία τραπεζών, λένε οικονομικά εγχειρίδια.  Τι μπορεί να αναμένει κάποιος όταν βαθιά κρίση είναι παρούσα και συνδυαστεί με καταρρεύσεις τραπεζών;  Στη θεωρία οι τράπεζες είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη.  Και όμως, έχουν σχεδόν εξ ολοκλήρου εγκαταλείψει τον δανεισμό.

Σε μια παγκόσμια οικονομία που η κρίση τρώει πολλά από τα παιδιά της, μικρομεσαίες αλλά και μεγάλες επιχειρήσεις, οι επενδύσεις εξανεμίζονται και μαζί με αυτές και ο δανεισμός.  Οι τράπεζες χάνουν τη δυνατότητα επιβίωσης και μαζί με αυτό χάνουν και το σκοπό τους.  Οι τράπεζες που λειτουργούσαν για να υπάρχει οικονομική δραστηριότητα, τώρα λειτουργούν για να υπάρχουν οι ίδιες.  Να ζουν και να βασιλεύουν ανεξάρτητα με αυτό που συμβαίνει στην υπόλοιπη οικονομία.

Τα χρηματοπιστωτικά παράγωγα είναι τώρα το αντικείμενο.  Ότι πιο παρασιτικό, ότι πιο μακριά από παραγωγικές επενδύσεις, μακριά από τις ζωές των ανθρώπων.  Στο διαδίκτυο μπορεί εύκολα όποιος θέλει να βρει τι είναι το χρηματοπιστωτικό παράγωγο. 

«Πρόκειται για μια κερδοσκοπική πρόβλεψη σχετικά με τη μελλοντική αξία ενός αντικειμένου…».

«Εάν, για παράδειγμα, κάνετε μια κερδοσκοπική πρόβλεψη ότι η αξία των μετοχών θα πέσει απότομα, θα έχετε κάποια απόδοση ακόμα και όταν γίνει αυτό».

Στοιχήματα είναι, που σου φέρνουν κέρδος ακόμα και αν το στοίχημά σου προβλέπει κατάρρευση μετοχών και επιχειρήσεων.  Αν προβλέψεις ότι θα καεί το σπίτι του γείτονα και πέσεις μέσα, θα κερδίσεις ανεξάρτητα με αυτό που θα συμβεί στον γείτονα.

«Ο ύστερος καπιταλισμός, το ανώτατο στάδιο της παρασικότητας και του εκφυλισμού», για να παραφράσουμε τον τίτλο του βιβλίου του Λένιν, από τις πιο ανεκτίμητες κληρονομιές για το σύγχρονο κίνημα.

Με αυτές τις «επενδύσεις» ασχολείται  το ιδιωτικό τραπεζικό σύστημα και οι «αγορές», σε περιόδους μαζικής ανεργίας, υποαπασχόλησης, συντριβής μεροκάματων. Τα χρηματοπιστωτικά παράγωγα είχαν ανέβει στο ένα τετράκις εκατομμύρια δολάρια την ώρα που το παγκόσμιο ΑΕΠ είναι 70 τρις. Ξεπερνούσαν δηλαδή το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά 14 φορές. Αυτά ξέραμε μέχρι πρόσφατα.

Για να ενημερωθούμε όμως στις αρχές του Ιούλη, από τον ελβετικό οίκο Gold Switzerland, ότι επίκειται να εκραγεί «χρηματοπιστωτική ‘βόμβα’ ύψους 2 τετράκις δολαρίων, στην αγορά των παραγώγων».

Μην ανησυχείτε αν δεν μπορείτε να συλλάβετε τα μεγέθη.  Κανένας δεν μπορεί.  Πριν τις πρόσφατες χρεοκοπίες τραπεζών ζήσαμε τις κρίσεις με την πανδημία, τις αυξήσεις στην ενέργεια, στο σύνολο των πρώτων υλών.  Ζούμε επίσης ένα καταστροφικό πόλεμο που τις επιπτώσεις του έχει ήδη νοιώσει η ανθρωπότητα. Που το πραγματικό τους όμως μέγεθος θα φανεί απότομα κάποια στιγμή με ένα κατακλυσμιαίο τρόπο.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη είχε όλο τα αστέρια μαζί της. Δεν είχε πραγματική αντιπολίτευση και ευνοήθηκε ανέλπιστα από τις συγκυρίες.  Μαζί με την Ιταλία, η Ελλάδα ήταν η πιο ευνοημένη από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης λόγω της μεγάλης ζημιάς που έπαθε, ειδικά στον τουρισμό, με την πανδημία.  Σε αυτό οφείλεται η μεγάλη «επιτυχία» της κυβέρνησης στην οικονομία.  Επιτυχία φυσικά που συμπεραίνεται από αξιολόγηση αμφιβόλου αξίας συγκρίσεων.  Σύγκριναν  ΑΕΠ προηγούμενου και επομένου χρόνου σε χρηματικές αξίας (ως είθισται) σε περιόδους όμως που οι τιμές δεν ήταν σταθερές.  Αν κάνουμε την σύγκριση σε μονάδες προϊόντων,  πόσες μονάδες παράχθηκαν από το κάθε είδος, ο αριθμός είναι μειωμένος.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, το μόνο συμπέρασμα που φαίνεται να βγάζει η ελληνική αξιωματική αντιπολίτευση από την κατάρρευση της, είναι ότι πρέπει να γίνει ακόμα λιγότερο αριστερή, ακόμα περισσότερο ασαφής και γενικόλογη.

Σωτήρης Βλάχος

14 Ιουλίου 2023