Χωρίς Τέλος οι Επιπτώσεις -Απόλυτα Αδιέξοδα για το Παγκόσμιό Οικονομικό Σύστημα

Αυτοί που διεκδικούν την εξουσία εκ μέρους της εργατικής τάξης πρέπει να εξηγήσουν τα γεγονότα αλλά και να πουν πώς θα τα αντιμετωπίσουν

Αλυσιδωτές επιπτώσεις

Για χρόνια τα επιτόκια, το τι στοίχιζε δηλαδή στις επιχειρήσεις για να δανειστούν, παρέμειναν σε ιστορικά χαμηλά, σχεδόν μηδενικά επίπεδα. Αυτό αντανακλούσε τη δυσκολία των επιχειρήσεων να λειτουργήσουν κερδοφόρα σε συνθήκες παγκόσμιας κρίσης. Από την άλλη δημιουργούσε πρόβλημα επιβίωσης στις τράπεζες, που κινούνταν σε ολοένα και λιγότερο «νόμιμες» δραστηριότητες για να επιβιώσουν.

Τα μηδενικά επιτόκια όμως αντί να βοηθήσουν στην επανεκκίνηση της βαριά άρρωστης παγκόσμιας οικονομίας, το μόνο που έκαναν ήταν να φέρουν την κούρσα τιμών ξανά στο προσκήνιο. Τρομοκρατημένοι οι προγραμματιστές του κεφαλαίου για τους κινδύνους που εγκυμονούσε αυτή η εξέλιξη, αύξησαν τα επιτόκια με ένα δραματικό τρόπο – από το σχεδόν μηδενικά σε πάνω από 5%, αφού δεν υπάρχει άλλος τρόπος να ελέγξουν τον πληθωρισμό μέσα στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς.

Το ζήτημα όμως, το τεράστιο ζήτημα είναι ότι με αυξημένα επιτόκια δανεισμού, ελαχιστοποιούνται ακόμα περισσότερο οι δυνατότητες κερδοφορίας στην παραγωγή, περιορίζοντας ακόμα περισσότερο τα δάνεια και τη δυνατότητα για ανάπτυξη. Οι πρώτες δραματικές επιπτώσεις αυτής της ενέργειάς τους ήταν οι τραπεζικές καταρρεύσεις που δεν θα σταματήσουν εδώ. Θα ακολουθήσουν πτωχεύσεις χιλιάδων επιχειρήσεων στον κόσμο, που βρίσκονται για πολλά χρόνια μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας.

Οι πτωχεύσεις κρατών παίρνουν επίσης σειρά.  Με την αύξηση των επιτοκίων δανεισμού, θα αυξηθούν σημαντικά οι δόσεις που τα κράτη καταβάλλουν για να εξοφλήσουν αυτά που χρωστούν. Και αυτό γίνεται σε μια εποχή όπου η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη εκτίμησε ότι στο τέλος του 2022 υπήρχαν περισσότερες από 90 χώρες που βρίσκονταν στα όρια της κρίσης χρέους.

Αυτά τα κράτη και, πιθανότατα, πολλά άλλα θα σταματήσουν τις πληρωμές. Και όταν αυτό γίνει πραγματικότητα, τι επιπτώσεις θα υπάρχουν στην παγκόσμια οικονομία που βρίσκεται σε οριακά σημεία; Τι θα γινόταν στην παγκόσμια οικονομία, αν όχι όλες αλλά έστω οι μισές ή το ένα τέταρτο, ή το ένα όγδοο αυτών των χωρών έκαναν στάση πληρωμών;

Χωρίς τέλος οι παράπλευρες απώλειες

Τα ψηλά επιτόκια των ΗΠΑ έχουν οδηγήσει σε ανατίμηση του δολαρίου έναντι των περισσότερων νομισμάτων στον παγκόσμιο νότο. Είναι πιο κερδοφόρο τώρα να έχει κάποιος καταθέσεις στις ΗΠΑ παρά να επενδύει τα λεφτά του σε μια σειρά άλλους τομείς. Έτσι αυξάνεται η ζήτηση δολαρίων και έτσι αυξάνεται  η τιμή τους  - νόμος της προσφοράς και της ζήτησης.

Αυτό όμως σημαίνει ότι, παράλληλα με την αύξηση του χρέους τους, μια σειρά χώρες  που εισάγουν από τις ΗΠΑ – τεχνολογία, τρόφιμα, κλπ.- θα χρειάζονται τώρα περισσότερα τοπικά νομίσματα για να αγοράσουν ένα προϊόν κοστολογημένο σε δολάρια. Μαζί με το αβάστακτο πια χρέος που επωμίζονται οι φορολογούμενοι αυτών των χωρών, θα έχουν να αντιμετωπίσουν αυξήσεις τιμών ακόμα πιο μεγάλες από τα γενικά παγκόσμια επίπεδα.

Ο μόνος τρόπος που έχουν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες να αντιμετωπίσουν την κατάσταση αυτή είναι  να αυξήσουν τα επιτόκια για να περιορίσουν τις εκροές κεφαλαίων. Με αυτό τον τρόπο όμως τα δάνεια σε αυτές τις χώρες και, συνεπώς, οι επενδύσεις γίνονται ακόμα πιο ακριβές, ο πληθωρισμός ακόμα πιο μεγάλος και η ανάπτυξη χαντακώνεται ακόμα περισσότερο.

Η Παγκόσμια Τράπεζα είχε προβλέψει ότι  το 2023 η ανάπτυξη των  αναπτυσσόμενων και αναδυόμενων οικονομιών (εκτός της Κίνας) θα ανέβαινε στο 3,8%. Με τις τελευταίες εξελίξεις μείωσε την πρόβλεψη στο 2,7%. Η μείωση της ανάπτυξη από το 3,8% στο 2,7% μέσα σε λίγους μήνες είναι πολύ σημαντική εξέλιξη. Ποια θα είναι τελικά η πραγματική ανάπτυξη;

Ακόμα περισσότερη όξυνση των ανταγωνισμών

Αυτή η οριακή κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας όπως σκιαγραφείται από όλα όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω, οξύνει τους ανταγωνισμούς των καπιταλιστικών χωρών για επιβίωση. Και αυτή η όξυνση των ανταγωνισμών με τη σειρά της βαθαίνει ακόμα περισσότερο την κρίση.

Αύτη η όξυνση των ανταγωνισμών και οι απειλές που συνεπάγονται για την παγκόσμια οικονομία αλλά και την ειρήνη, αποτυπώνονται πιο ξεκάθαρα από οπουδήποτε αλλού, στον εμπορικό πόλεμο που εξελίσσεται μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Με πρόσχημα την εθνική τους ασφάλεια, οι ΗΠΑ προχωρούν σε απαγόρευση εξαγωγών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας στην Κίνα αλλά και την απόσυρση των αμερικάνικων επενδύσεων στην περιοχή. Σε τέτοια κατεύθυνση στρέφεται και η Ευρώπη. 

Οι εμπορικοί πόλεμοι όμως είναι η πιο επικίνδυνη εξέλιξη στις σχέσεις των χωρών. Οι εμπορικοί πόλεμοι είναι το προοίμιο των άλλων πολέμων. Ήταν ότι προηγήθηκε στον κόσμο πριν το ξέσπασμα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Σε αυτές τις τρομερά επικίνδυνες συνθήκες βρίσκονται σήμερα οι οικονομικές σχέσεις των κρατών, των διαφόρων μπλοκ κρατών, την στιγμή που ο πόλεμος στην Ουκρανία φαίνεται να είναι χωρίς τελειωμό.

Μια ακόμα ανατροπή στις εξελίξεις

Οκτώ χώρες μέλη του ΟΠΕΚ προχωρούν σε νέες εθελοντικές περικοπές της παραγωγής πετρελαίου κατά 2 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Η κίνηση αυτή έχει θα έχει ως άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών στο πετρέλαιο και τα παράγωγά του, δίνοντας  καίριο χτύπημα στη μάχη των κεντρικών τραπεζών να περιορίσουν τον πληθωρισμό.

«Η αναμενόμενη αύξηση των τιμών του πετρελαίου για το υπόλοιπο του έτους ως αποτέλεσμα αυτών των εθελοντικών περικοπών θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τον παγκόσμιο πληθωρισμό, προκαλώντας μια πιο επιθετική στάση για τις αυξήσεις των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο. Αυτό, ωστόσο, θα μείωνε την οικονομική ανάπτυξη και θα μείωνε την επέκταση της ζήτησης πετρελαίου», δήλωσε ο Victor Ponsford της Rystad Energy σε ένα ερευνητικό σημείωμα, σύμφωνα με το CNBC.

Ο Tamas Varga, του χρηματιστή πετρελαίου PVM, επεσήμανε τους ευρύτερους πολιτικούς κινδύνους των οργανωμένων εθελοντικών περικοπών, λέγοντας στο CNBC ότι ο γενικός πληθωρισμός θα αυξηθεί ταχύτερα από το αναμενόμενο.

Ξεκίνησαν για να ελέγξουν τον πληθωρισμό και χαντακώνουν την ανάπτυξη ακόμα περισσότερο, δημιουργούν συνθήκες κατάρρευσης των τραπεζών, οδηγούν στην πτώχευση πολλές δεκάδες χώρες, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούν συνθήκες νέας έκρηξης του πληθωρισμού με την αντίδραση των πετρελαιοπαραγωγών. Απόλυτα αδιέξοδα.

Το σύστημα υπολειτουργεί εδώ και δεκαπέντε χρόνια. Τώρα δεν είναι καθόλου υπερβολή να πούμε ότι ξηλώνεται.

Ο Σύριζα και όσοι διεκδικούν την εξουσία εκ μέρους των εργαζομένων έχουν καθήκον  να αναφερθούν σε αυτές τις εξελίξεις και να διασαφηνίσουν πώς μπορούν να τις αντιμετωπίσουν.

Η δική μας πεποίθηση είναι ότι οι εξελίξεις δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με κάτι λιγότερο από διεθνή μέτωπα της αριστεράς και εθνικοποίηση των τραπεζών και των βασικών μονοπωλίων.

Σωτήρης Βλάχος

9 Απριλίου 2023