PANDORA PAPERS

Απίστευτη διαφθορά και διαπλοκή των προνομιούχων σε ένα κόσμο που βυθίζεται στη φτώχεια.

Σε μία από τις μεγαλύτερες διαρροές οικονομικών εγγράφων, τα ‘Pandora Papers’, όπως ονομάστηκε η έρευνα της Διεθνής Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων, αποκαλύπτεται ο μυστικός πλούτος και οι σκοτεινές συναλλαγές εκατομμυριούχων ηγετών, πολιτικών, επιχειρηματιών και άλλων προνομιούχων. Δικηγόροι, νομοθέτες, βουλευτές δηλαδή και δικαστήρια κατασκευάζουν νόμους σε παγκόσμια βάση στα μέτρα των συμφερόντων αυτής της ελίτ. Την ίδια ώρα το σύνολο των διεφθαρμένων που συμμετέχουν σε αυτή τη διαπλοκή, δεν χάνει ευκαιρία να καλεί τον λαό και τους εργαζόμενους σε εγκράτεια και συνετές διεκδικήσεις διότι δεν υπάρχουν δυνατότητες.

Η πολιτική εξουσία αποτελεί εργαλείο των οικονομικά ισχυρών οι οποίοι  χρηματοδοτούν όλους αυτούς για να έχουν και αυτοί τη δυνατότητα μιας εξαιρετικά προνομιούχας ζωής και έτσι να είναι υπάκουοι, για να στήνουν επικοινωνιακά επιτελεία και να εξαπατούν τους πολίτες, να συκοφαντούν κάθε αντίθετη άποψη και να παρουσιάζουν τη σημερινή κατάσταση ως τα μόνη δυνατή, ότι, δηλ. δεν υπάρχει καμία άλλη εναλλακτική λύση.

Είναι τεράστιος ο αριθμός των ισχυρών ονομάτων που βγήκαν στην επιφάνεια. Ο Μπαρόζο, πρωθυπουργός της Πορτογαλίας και πρόεδρος της Κομισιόν, με το τέλος των υπηρεσιών του στο μεγάλο κεφάλαιο μέσα από αυτά τα πόστα, ανταμείφθηκε φανερά πια με την πρόσληψη του ως συμβούλου στην Goldman Sachs.

Η Baker McKenzie, το μεγαλύτερο δικηγορικό γραφείο των ΗΠΑ, είναι ο ηγέτης της παγκόσμιας φοροδιαφυγής. Περιλαμβάνεται σε τουλάχιστον 7.500 έγγραφα των Pandora Papers. Δημιουργεί υπεράκτιες εταιρείες για πολυεθνικές και διεφθαρμένους πολιτικούς. «Επικεφαλής δικηγόρος αυτής της εταιρείας στο γραφείο του Παρισιού και αργότερα πρώτη γυναίκα πρόεδρός της, ήταν η Κριστίν Λαγκάρντ, σημερινή πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και πρώην γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου».

Και η προεδρία της Κύπρου στο παιγνίδι

Και την Κύπρο αγγίζει το όλο ζήτημα, μάλιστα με τον Πρόεδρο της. Το γραφείο που είχε ιδρύσει και ακόμα φέρει το όνομα του εμπλέκεται σε υποθέσεις υπεράκτιων διευκολύνσεων  προς Ρώσους μεγιστάνες, όπως ανέδειξε η δημοσίευση των Pandora Ρapers.

«Η βρετανική εφημερίδα Guardian αναφέρεται στη νομική εταιρεία Anastasiades & Partners που είχε ιδρύσει ο πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης, η οποία κατηγορείται ότι απέκρυψε τα περιουσιακά στοιχεία ενός Ρώσου μεγιστάνα πίσω από πλασματικούς ιδιοκτήτες».

Η διαπλοκή και διαφθορά παρουσιάζονται σε όλο τους το μεγαλείο μέσα από την αναφορά σε ελάχιστες μόνο περιπτώσεις. Ποιο είναι το πραγματικό μέγεθος που κρύβει το σύνολο των εγγράφων;

Ο Γκάμπριελ Τσούκμαν, επίκουρος καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, ισχυρίζεται ότι «το 10% του παγκοσμίως παραγόμενου πλούτου βρίσκεται σήμερα «κρυμμένο» σε φορολογικούς παραδείσους». Έρευνα του ΟΟΣΑ πάνω στο θέμα το 2020 μιλά για τουλάχιστον 11,3 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Μέσα στη μπόχα που αναδύεται από την υπόθεση, το μόνο που μπόρεσε να αρθρώσει η Κομισιόν είναι ότι υποστηρίζει τη φορολογική διαφάνεια και να διαβεβαιώσει ότι ως το τέλος του χρόνου θα φέρει νομοθεσία «για αυστηροποίηση των όρων διαφάνειας για το θέμα».

Τραστ: Το εργαλείο της παγκόσμιας διαπλοκής

Ένα Τραστ φτιάχνεται γύρω από ένα περιουσιακό στοιχείο όπως είναι η γη ή οι μετοχές. Και χρειάζονται τρεις συμμετέχοντες – ένας ιδιοκτήτης, ένας διαχειριστής  (trustee) και ένας δικαιούχος, άτομο δηλαδή που έχει την επικαρπία. Ο ιδιοκτήτης μεταφέρει τον τίτλο ιδιοκτησίας στον διαχειριστή που αναλαμβάνει την υποχρέωση να διαχειριστεί το περιουσιακό στοιχείο εκ μέρους του ιδιοκτήτη και προς όφελος του δικαιούχου.

Ως εδώ όλα καλά. Εκεί που χαλά το πράγμα είναι ότι κανένας άλλος δεν χρειάζεται να ξέρει για αυτή τη διευθέτηση. Έχουν φτιαχτεί νόμοι σε μια σειρά χώρες, από το διεθνώς στημένο σύστημα, που επιτρέπουν να μην καταχωρούνται οι τίτλοι και να μην αποκαλύπτονται οι συμμετέχοντες. Αυτά ακριβώς τα στοιχεία κάνουν το Τραστ το τέλειο εργαλείο για να αποφεύγεται η καταβολή φόρων - η πολυδιαφημιζόμενη καπιταλιστική αγορά ως ελεύθερη, είναι στην πραγματικότητα σκλαβωμένη στους πολύ επιτήδειους σχεδιασμούς των προνομιούχων ελίτ.

Δικηγόροι παγκόσμια ολοένα και θολώνουν τα όρια μεταξύ νόμιμου και παράνομου, δικαστήρια αναγνωρίζουν τις «καινοτομίες»  και βουλευτές τις ψηφίζουν σε νόμους. Σε χώρες που υπήρξε αντίσταση από τους νομοθέτες στη λειτουργία των Τραστ, δικηγόροι έχουν βρει τρόπους μέσα από τους υπάρχοντες νόμους που αφορούν οργανισμούς και επιχειρήσεις, ώστε να αποφεύγονται οι υποχρεώσεις που προκύπτουν από τη φορολογική νομοθεσία.

Το μεγάλο θέμα όμως είναι ότι από την στιγμή που υπάρχουν χώρες που τα Τραστ λειτουργούν νόμιμα ή η νομοθεσία γενικά επιτρέπει την φοροαποφυγή, οι ελίτ θα αποφεύγουν τη φορολόγηση όσο και αν υπάρχουν χώρες που ούτε Τραστ επιτρέπονται ούτε τρύπες υπάρχουν στο φορολογικό σύστημα. Στη εποχή της παγκοσμιοποίησης ο πλούτος μεταφέρεται εκεί που επιλέγουν αυτοί που τον έχουν. 

Το ζήτημα των Τραστ και της φοροαποφυγής δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί εθνικά, όπως δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί εθνικά η παγκόσμια κρίση. Οι ελίτ επιλέγουν που, πόσα και αν θα πληρώσουν. Και στην περίπτωση που η οποιαδήποτε συναλλαγή τους δεν καλύπτεται από τις υπάρχουσες νομοθεσίες – αντί-νομοθεσίες θα ήταν ο πιο δόκιμος όρος - δικηγόροι των μεγάλων γραφείων θα φτιάξουν τέτοιες ώστε να κάνουν την χώρα συμβατή με τις «καλύτερες πρακτικές» του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Μιλάμε πια για τον καπιταλισμό της απόλυτης παρακμής, που έχει ξεπέσει σε μια παγκόσμια νομοθεσία που ξεφεύγει από κάθε έννοια τέτοιας, που υπάρχει μόνο για να προστατεύει τον πλούτο σε συνθήκες μάλιστα που οι κοινωνίες βυθίζονται. Τα μέτρα που χρειάζονται για αντιμετώπιση της κατάστασης πρέπει να είναι ανάλογα του εκφυλισμού ενός παγκόσμιου συστήματος.

Σωτήρης Βλάχος

16 Οκτωβρίου 2021