ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗ της ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, για την ΚΟΙΝΩΝΙΑ ή για την ΕΛΙΤ;

Τι θέλει το κεφάλαιο, straight from the horse's mouth

Αυτή η αγγλική έκφραση προέρχεται από τον χώρο των ιπποδρομιών.  Όταν οι τζογαδόροι αναζητούν εμπιστευτικές πληροφορίες και προγνωστικά, τι πιο έγκυρο από το να σου μιλήσει το ίδιο το άλογο;  Για τα όσα διακυβεύονται με την "επανεκκίνηση της οικονομίας" χλιμίντρησε κάποιο άλλο άλογο, ο Γενικός Διευθυντής της Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων Μιχάλης Αντωνίου, που δήλωνε στην εκπομπή "Πρώτη Ενημέρωση" στις 22 Απρίλη ότι:

"Οι επιδημιολόγοι είναι μια απίστευτα χρήσιμη παράμετρος στην προσπάθεια επίλυσης μιας πολύ δύσκολης εξίσωσης… όμως δεν αποφασίζουν οι επιδημιολόγοι". 

Ο Μιχάλης Αντωνίου απέδειξε ότι ο διορισμός του σε Γενικό Διευθυντή της ΟΕΒ ήταν καθόλα αξιοκρατικός  (μπορείτε να ακούσετε το μονόλογο του εδώ).  Ξεκίνησε κολακεύοντας αυτούς που σκόπευε να εξουδετερώσει. Αφού μας καθησύχασε ότι δεν περιφρονεί τους επιστήμονες και τους ειδικούς, πετάει ένα καθοριστικό "όμως":

"Όμως εκλέξαμε κυβέρνηση η οποία έχει την ευθύνη να πάρει αποφάσεις."

Συνεχίζει εναλλάσσοντας ζεστό με κρύο, γνωστή συνταγή για να δημιουργήσεις σύγχυση:

"Και είναι τεράστιας βαρύτητας πάνω στη ζυγαριά η προστασία της υγείας, από τους κινδύνους του κωρονοϊού. Αλλά υπάρχουν κίνδυνοι για την υγεία από ένα σωρό άλλες ασθένειες για τις οποίες η ιατρική διαχείριση και η θεραπευτική και η διαγνωστική έχει τεθεί on the hold, έχει μπει σε αδράνεια, για τις οποίες είναι ευθύνη της κυβέρνησης και όχι των επιδημιολόγων."

Το υπονοούμενο ότι οι επιδημιολόγοι και οι άλλοι ειδικοί ιατροί που εμπλέκονται στην αντιμετώπιση της COVID-19 δεν υπολογίζουν τις «άλλες ασθένειες» δεν είναι μόνο αβάσιμο αλλά και προσβλητικό. (Χώρια που η γενικότερη χαλάρωση των μέτρων, όπως την ζητάει η ΟΕΒ,  θα προκαλέσει περισσότερα κρούσματα και περισσότερες ανάγκες νοσοκομειακής περίθαλψης που θα μειώσουν την δυνατότητα περίθαλψης των "άλλων ασθενειών»).

Σε αυτό το σημείο παρεμβαίνει η δημοσιογράφος του ΡΙΚ: "παράπλευρες απώλειες", παρατηρεί.  Μια καθόλα κακόφημη έκφραση, αφού χρησιμοποιήθηκε από την κυβέρνηση των ΗΠΑ "για να εξηγήσει τον θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων αμάχων στο Αφγανιστάν και το Ιράκ".  Υποβάλλοντας  πως το lockdown και οι επιστήμονες που το διαχειρίζονται δεν σώζουν μόνο, αλλά μπορούν να προκαλέσουν  και μια αδικαιολόγητη απώλεια ζωών.

Ο Αντωνίου προχωρεί στο να αποκαλύψει το "αντίπαλο δέος" στους επιδημιολόγους.  Τα οικονομικά προβλήματα που προκαλεί το lockdown:

"Οι παράπλευρες απώλειες  σε ανθρώπους σήμερα, αλλά και σε σχέση με τις εν δυνάμει συνθήκες μείωσης του βιοτικού επιπέδου, οι οποίες με την παρατεταμένη αδράνεια της οικονομικής δραστηριότητας δημιουργούν  πρόσθετες παράπλευρες απώλειες τις οποίες θα επιμετρήσει ο ειδικός μετά από μια χρονοκαθυστέρηση. Άρα η κυβέρνηση αποφασίζει ακούγοντας τους ειδικούς της"

Το επιχείρημα του προέδρου της ΟΕΒ είναι σαφές:  δεν σκοτώνει μόνο ο κορωνοϊός, αλλά και η οικονομική ύφεση που προκαλείται από το lockdown.  Πρόκειται για ένα επιχείρημα που βρίσκεται στην καρδιά της στυγνής λογικής του Ντόναλντ Τραμπ.

Έγραψαν οι New York Times στις 26 Μαρτίου 

"Ο Πρόεδρος Trump, λέγοντας πως θέλει να έχει ως το Πάσχα ξανανοίξει την οικονομία  … πρόβαλε το επιχείρημα ότι μια οικονομική ύφεση θα ήταν πιο θανατηφόρα από τον κορωνοϊό."

Και αναφέρουν αποδοκιμαστικά χαρακτηριστικές του δηλώσεις:

“Έχεις αυτοκτονίες σε τέτοια πράγματα όταν έχεις φοβερά άσχημες οικονομίες.  Έχεις θάνατο. Πιθανόν – και εννοώ σίγουρα – σε πολύ μεγαλύτερους αριθμούς από ότι λέμε σχετικά με τον κορωνοϊό”.

“Θα χάσεις περισσότερους ανθρώπους βάζοντας μια χώρα σε μια μεγάλη ύφεση ή κρίση.”

Πίσω στο ΡΙΚ, ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ καταλήγει βάζοντας το κερασάκι στην τούρτα:

"Είναι ευλογία το ότι έχουμε μια κυβέρνηση η οποία ακούει και τον ιατρικό της σύμβουλο, τον ιατρικό της κόσμο, τον εμπειρογνώμονα, αλλά και τον επιχειρηματικό και τον οικονομικό.  Είναι μεγάλη ευλογία το ότι έχουμε αυτό."

"Στη ζυγαριά οι ζωές και το προς το ζην"

Πολλές κυβερνήσεις προσπαθούν να "επανεκκινήσουν τις οικονομίες" τους. Ωστόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί ότι οι χώρες που βιάζονται να αποτινάξουν τους περιορισμούς  "βάζουν στη ζυγαριά από την μια ζωές και από την άλλη τα προς το ζην".

Ακόμα και αυτό το δίλλημα δεν περιγράφει με ακρίβεια το πρόβλημα.  Οι καπιταλιστικές οικονομίες δεν υπακούουν σε φαινομενικά λογικές συνταγές όπως "ανοιχτή και δραστήρια οικονομία ίσον ευημερία, κλειστή και αδρανής ίσονφτώχια". 

Η κρίση του 2008 κόστισε τα πρώτα πέντε χρόνια πέντε τρισεκατομμύρια δολάρια σε χαμένη παραγωγή και εισοδήματα, παρόλο που ήταν το επιστέγασμα μιας περιόδου ιδιαίτερα ελεύθερης οικονομικής δραστηριότητας και εξαιρετικά ανοιχτών οικονομιών,  γνωστά ως νεοφιλελευθερισμός και παγκοσμιοποίηση.  Ήταν επίσηςμια κρίση που δεν πρόβλεψε κανείς από τους οικονομολόγους των σχολών που ακολουθούν οι "εμπειρογνώμονες" της ΟΕΒ, όπως ενοχλημένα παρατήρησε ακόμα και η Βασίλισσα της Αγγλίας. 

Ούτε ισχύει στον καπιταλισμό η απλή λογική "δουλεύουμε άρα παράγουμε και έχουμε, δεν δουλεύουμε, δεν παράγουμε, οπότε δεν έχουμε".  Όπως γράφουν οι New York Times:  

"Οι αγρότες πετάνε χιλιάδες γαλόνια φρέσκο γάλα σε λίμνες και λάκκους για λίπασμα.  Στο Idaho ένας αγρότης έσκαψε τεράστια χαντάκια για να θάψει μισό εκατομμύριο κιλά κρεμμύδια…. η ποσότητα που  σπαταλιέται συγκλονίζει.  Η μεγαλύτερη συνεργατική γαλακτοκομικών προϊόντων υπολογίζει ότι οι αγρότες πετούν μέχρι και 3.7 εκατομμύρια γαλόνια γάλα καθημερινά.  Ένας μόνο παραγωγός καταστρέφει 750,000 αυγά την εβδομάδα."

Και αυτά καθώς

«η ζήτηση για προσφορά τροφής αυξάνεται με πρωτοφανή ρυθμό ενώ οι τράπεζες τροφίμων [κάτι παρόμοιο με τα δικά μας "κοινωνικά παντοπωλεία"] αντιμετωπίζουν ελλείψεις δωρεών σε τρόφιμα…»

Ακόμα και μεγάλες καταστροφές έχουν αντίθετα αποτελέσματα στην καπιταλιστική οικονομία, από ότι θα περίμενε η "κοινή λογική".  Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 "παραδόξως" σταμάτησε με το ξέσπασμα του 2ου Παγκόσμιου Πολέμου, παρά τις τεράστιες, πρωτοφανείς στην ιστορία, υλικές καταστροφές και ανθρώπινες απώλειες. Τον όλεθρο του 2^ου Παγκόσμιου Πολέμου πάλι "παραδόξως",  ακολούθησε αμέσως μια μακροχρόνια οικονομική άνθηση.

Οι δεξιοί οικονομολόγοι που μας οδήγησαν χωρίς να πάρουν είδηση τι συνέβαινε στην τραπεζική κρίση του 2013 δεν έχουν καμμιά ικανοποιητική εξήγηση για τα "παράδοξα" του καπιταλισμού.  Το να τους εξισώνει κανείς με τους εμπειρογνώμονες επιδημιολόγους και τους άλλους επιστήμονες του ιατρικού κλάδου, όπως και το να ισχυρίζεται ξετσίπωτα πως είναι "ευλογία" που "αυτή η κυβέρνηση" τους εισακούει , είναι ένα αρρωστημένο αστείο που μόνο κάποιος που βρίσκεται στην κορυφή της οικονομικής ελίτ έχει τις πλάτες να εκστομίζει χωρίς να γελοιοποιείται.

Φράσεις της μόδας στους δεξιούς κύκλους που απαιτούν ταχεία αποκλιμάκωση των μέτρων, όπως "η οικονομία βρίσκεται σε τεχνητό κώμα εξαιτίας τουlockdown», είναι προσβλητικές για τα πλήθη των εργαζομένων που εργάζονταν σε όλη τη διάρκεια του.  Από τους εργαζόμενους στα νοσοκομεία, ως τους εργαζόμενους στα σουπερμάρκετ, τους δήμους και τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας (ηλεκτρισμός, νερό), στη γεωργία και κτηνοτροφία, τους πυροσβέστες και τόσους άλλους. Όλοι αυτοί εργάζονται ώστενα ικανοποιούνται οι ζωτικές ανάγκες της κοινωνίας. Γεγονός που αποδεικνύει περίτρανα ποια παραμένει η απαραίτητη τάξη αυτής της κοινωνίας, και πόσο συνεχίζει να συμμετέχει στα θεμέλια της υποτιθέμενης "μεταβιομηχανικής κοινωνίας"  η χειρωνακτική μισθωτή εργασία. 

Αυτοί οι εργαζόμενοι διακινδυνεύουν την υγεία και τη ζωή τους υποκινούμενοι από ένα κυρίαρχο στον καπιταλισμό αλλά αντιφατικό και ψυχοφθόρο σύμπλεγμα αίσθησης κοινωνικής ευθύνης από τη μια και συχνά αδυσώπητου οικονομικού εξαναγκασμού από την άλλη.  Για αυτό είναι τόσο εξοργιστικά προσβλητικό να τους λένε πως "πιο σημαντικό από όλα είναι η ηθική αναγνώριση, από ότι η υλική ανταμοιβή, γιατί κανένα ποσό, οποιοδήποτε και να είναι δεν μπορεί να υπερκαλύψει την ηθική ανταμοιβή", όπως δήλωσε με τόση «ανωτερότητα» ο εκπρόσωπος του ΟΚΥπΥ (27 Απρίλη, στο "Από Μέρα σε Μέρα" του ΡΙΚ)

Παραγωγή για το ιδιωτικό κέρδος, όχι για τις κοινωνικές ανάγκες

Η "οικονομία" για τους εργοδότες δεν ταυτίζεται με την αναγκαία για την κοινωνία παραγωγική διαδικασία, που δεν μπορεί να σταματήσει ούτε για ένα 24ωρο. Η "επανεκκίνηση της οικονομίας" που θέλει η ΟΕΒ αφορά τη δυνατότητα να ξαναρχίσει η πραγματοποίηση κερδών, και φυσικά με ποσοστό κέρδους, που να "αξίζει το επιχειρηματικό ρίσκο".  Αυτό είναι το καθοριστικό κίνητρο της ιδιωτικής παραγωγής στον καπιταλισμό. Ταυτόχρονα είναι ανίκανοι να αντιμετωπίσουν τις καταστροφικές δυσλειτουργίες του συστήματός τους, όπως είναι η άρνηση των τραπεζών και του ιδιωτικού τομέα στην υγεία να φερθούν "υπεύθυνα": φαντάζεστε τον ΔΗΣΥ να εθνικοποιεί τις τράπεζες και να επιτάσσει τις ιδιωτικές κλινικές; 

Σε μια περίοδο που στη σκέψη κάθε απλού ανθρώπου κυριαρχεί η ανάγκη της διεθνούς συνεργασίας για την αντιμετώπιση ενός παγκόσμιου προβλήματος, την ΟΕΒ, όπως και τους επιχειρηματίες παντού, πάνω από όλα απασχολεί το πως θα επιπλεύσουν στον ανταγωνισμό, ιδιαίτερα τον διεθνή.  Δέστε σχετικά άρθρο ελληνίδας βουλευτού με τον σοκαριστικό τίτλο "Η μεγάλη απειλή του COVID-19 να γίνει ευκαιρία για τον τουρισμό μας",  όπου κυνικότατα προτείνει: "Να προετοιμαστούμε για την επόμενη ημέρα, που σίγουρα θα είναι διαφορετική. Να διαφοροποιηθούμε ουσιαστικά από τον ανταγωνισμό." 

Παίρνουν λοιπόν φόρα για να πηδήξουν όσο πιο γρήγορα μπορούν έξω από τον λάκκο – για τα κέρδη - του lockdown, χωρίς να συνυπολογίσουν τι μπορεί αυτό να σημαίνει για την υγεία της απροστάτευτης πλειοψηφίας του πληθυσμού και τις ευπαθείς ομάδες.

Το lockdown οδηγεί πράγματι πολλούς εργαζόμενους σε φτώχεια και δυστυχία.  Αλλά αυτό δεν είναι ούτε αναγκαίο, ούτε αναπόφευκτο: είναι το αποτέλεσμα της εφαρμογής του σε συνθήκες ενός άναρχου και ανταγωνιστικού οικονομικού συστήματος, που το διαχειρίζονται η ΟΕΒ και η «ευλογημένη» κυβέρνηση του ΔΗΣΥ, και η προσπάθεια τους να βάλουν ακόμα μια φορά την εργατική τάξη να πληρώσει τα προβλήματα του. 

Όταν η δημοσιογράφος του ΡΙΚ, μάλλον προσπαθώντας να καθοδηγήσει παρά να ρωτήσει, είπε "κ. Κυρίτση συμφωνείτε με τη θέση που έκφρασε ο κ. Αντωνίου, ότι ναι οι επιδημιολόγοι λεν τις απόψεις τους, όμως δεν ασκούν πολιτική, δεν κάνουν πολιτική, είναι άλλος ο τομέας τους [δηλαδή ποιος;].  Πρέπει να επανεκκινήσει η οικονομία. Είναι πολλοί οι κίνδυνοι." ο Γ.Γ. της ΠΕΟ έδωσε την πρέπουσα απάντηση:

"η επιστημονική άποψη ασφαλώς προέχει, και εκείνοι οι οποίοι θα καθοδηγήσουν για το πως πρέπει να προχωρήσει η επανεκκίνηση της οικονομίας είναι πρώτοι οι επιστήμονες οι επιδημιολόγοι και το βασικό κριτήριο πρέπει να είναι η ασφάλεια των ανθρώπων.  Εμείς ποτέ δεν θα δεχόμασταν να επαναλειτουργήσει η οικονομία όταν κινδυνεύουν άνθρωποι και ζωές."

Αυτός είναι ο αγώνας της επόμενης περιόδου.

Αλμπέρτο Φλωρεντίν

Μάιος 2020