Η ομιλία Πούτιν

Διάβασα με προσοχή την ομιλία του προέδρου της Ρώσικης Ομοσπονδίας, Βλαντίμιρ Πούτιν που έγινε με αφορμή τα δημοψηφίσματα στις  ανατολικές επαρχίες της Ουκρανίας και την προσάρτηση τους στη Ρώσικη Ομοσπονδία. Γενικά, ήταν μια ομιλία που την χαρακτηρίζει η έλλειψη ιδεολογικής συνοχής με ένα δυνατό τόνο εθνικιστικού παραληρήματος παρά τις όποιες αλήθειες που ειπώθηκαν.

Κατά πρώτο λόγο, θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι ρωσόφωνοι στην ανατολική Ουκρανία είχαν μόνο δυο επιλογές: Είτε να ψηφίσουν υπέρ της παραμονής τους στο κράτος της Ουκρανίας που ουσιαστικά σήμαινε -κυριολεκτικά και όχι μεταφορικά– τον φυσικό τους αφανισμό είτε να ενωθούν με την Ρωσία και να γλυτώσουν από τα νύχια των νεοναζί. Σ΄αυτό το σημείο ο Πούτιν έχει δίκιο. Οι Ουκρανοί ρωσόφωνοι υπέφεραν εδώ και πολλά χρόνια ενώ ο δυτικός “πολιτισμένος” κόσμος που ήταν μάλιστα και εγγυητής των συμφωνιών Μινσκ, καμωνόταν ότι δεν έβλεπε, δεν άκουε, δεν ήξερε.  Οι περισσότεροι αντικειμενικοί αναλυτές σήμερα αφήνουν ένα κενό λογικής στη συλλογιστική τους. Ενώ παραδέχονται ότι οι ανατολικές επαρχίες υπέφεραν στα χέρια των νεοναζί, από την άλλη καταδικάζουν τη Ρώσικη εισβολή χωρίς να προεκτείνουν τον συλλογισμό τους και να μας πουν τι θα μπορούσε να γίνει για να διατηρηθεί από τη μια η ακεραιότητα της Ουκρανίας αλλά και να μην γίνουμε μάρτυρες ακόμη μιας γενοκτονίας. Είναι σ΄αυτό το σημείο που πατά ο Πούτιν στην ομιλία του για να δικαιολογήσει την προσάρτηση ενώ της προσδίδει και μια επικάλυψη νομιμότητας αναφερόμενος στο δικαίωμα των λαών για αυτοδιάθεση (Άρθρο 1 του καταστατικού του ΟΗΕ). Οι ΗΠΑ και οι δορυφόροι τους δηλώνουν σε όλους τους τόνους ότι δεν θα δεχτούν ποτέ το αποτέλεσμα των δημοψηφισμάτων αφού αυτό στρέφεται εναντίον της αρχής της εδαφικής ακεραιότητας των χωρών. Θα πρέπει βέβαια οι ηγετίσκοι της Δύσης να γνωρίζουν ότι ποτέ δεν λες ποτέ στην πολιτική. Αν δούμε την ιστορία μετά τον Β’ Π.Π., υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις διαμελισμού χωρών και μάλιστα με τις ευλογίες ή και ενεργό ανάμιξη των ιμπεριαλιστικών χωρών της Δύσης. Κτυπητή περίπτωση αυτή της Γιουγκοσλαβίας όπου διαμελίστηκε σε αριθμό αναγνωρισμένων κρατών. Τρανό παράδειγμα και η τελευταία περίπτωση του Κόσοβου όπου η ΕΕ το αναγνωρίζει σαν μια υποψηφία χώρα για έναρξη ενταξιακών συνομιλιών. Άρα, οι τελευταίοι που έχουν δικαίωμα να διαμαρτύρονται για την απόσχιση της ανατολικής Ουκρανίας είναι οι χώρες της Δύσης.

Ο Πούτιν στην ομιλία του είπε όμως κι άλλα πολλά. Ο λόγος του ήταν ένα εθνικιστικό κρεσέντο χρησιμοποιώντας τα συνηθισμένα υλικά όπως την “ένδοξη ιστορία του μεγάλου ρωσικού έθνους”, το “μεγαλείο” της ρωσικού πολιτισμού και όλα τα άλλα που ακούμε και στην Κύπρο απ΄ όλες τις παρατάξεις της δεξιάς.  Ξεχνά βέβαια ότι η τεράστιες εκτάσεις υπό τον Τσάρο δεν κατοικούνταν μόνο από Ρώσους (παρά μόνο μόλις το 50%) αλλά από μια πλειάδα λαών που μιλούσαν τη δική τους γλώσσα και είχαν τα δικά τους ιδιαίτερα πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Από το 1832 και μετά ακολουθήθηκε το δόγμα των τριών αρχών (αυτοκρατορία-ορθοδοξία-εθνικότητα) όπου εγκαινιάστηκε μια μεγάλη εκστρατεία (πολλές φορές βίαιη) Ρωσοποιήσης (Russification) της αυτοκρατορίας. Μόνο επί εποχής της μεγάλης σοσιαλιστικής επανάστασης απέκτησαν οι διάφορες εθνότητες το δικαίωμα να έχουν τη δική τους γλώσσα και κουλτούρα μέσα σε μιάν ομοσπονδία της ισότητας και του αλληλοσεβασμού. Όλα αυτά ο Πούτιν τα παραμέρισε στην ομιλία του δεν έχοντας να πει ούτε και μια καλή κουβέντα για την Σοβιετική Ένωση και ιδιαίτερα για την επανάσταση που συντάραξε ολόκληρη την υφήλιο.

Ο Πούτιν δεν περιορίστηκε μόνο στο “μεγαλείο του έθνους” και στη προσπάθεια του να διορθώσει τα “λάθη” που έγιναν επί Σοβιετικής Ένωσης (παραχώρηση της Κριμαίας στην Ουκρανία, παραμονή ρωσόφωνων περιοχών στην Ουκρανία αλλά και αλλού με την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης κλπ.) ομολογώντας με αυτό το τρόπο ένα όραμα εθνικής ομογενοποιήσης που μόνο κακά προμηνύει έχοντας υπόψη την ιστορία των εθνικιστικών κινημάτων του 19ου και 20ου αιώνα.  Καταφέρθηκε εναντίον της Δύσης σαν μιας ιμπεριαλιστικής δύναμης (και εδώ έχει 100% δίκαιο) χωρίς όμως να αναφέρει ότι και η Ρωσία ιστορικά συμπεριφέρεται ως οιονεί ιμπεριαλιστική δύναμη (οι κατακτητικοί πόλεμοι επί Τσάρου, ο τρόπος που συμπεριφέρθηκε η Σοβ. Ένωση στην Ουγγαρία και Τσεχοσλοβακία, η ανάμειξη της Ρωσίας στην Συρία κλπ).  Μπορεί η εισβολή στην Ουκρανία να ήταν μια λύση ανάγκης και όχι ιμπεριαλιστικών επιδιώξεων αλλά σίγουρα, υπάρχουν άλλες περιπτώσεις που η Ρωσία εξυπηρετεί πρώτιστα γεωπολιτικά-οικονομικά συμφέροντα. 

Καταφέρθηκε και εναντίον της “δυτικής” κουλτούρας και ιδιαίτερα ενάντια στο δικαίωμα επιλογής φύλου και γενικά ενάντια στο δικαίωμα του σεξουαλικού προσανατολισμού χωρίς κατατρεγμούς και διακρίσεις. Ήταν ένας ρατσιστικός, αναχρονιστικός λόγος που μόνο από ακροδεξιούς και τη ορθόδοξη εκκλησία ακούμε. Ένα βασικό κριτήριο μέτρησης της δημοκρατικότητας μιας χώρας είναι να δούμε πώς συμπεριφέρεται στις κοινότητες πολιτών της με συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες ή χαρακτηριστικά.  Ο Πούτιν έδωσε εξετάσεις και απέτυχε.

Κλείνοντας, πιστεύω ότι εδώ που φτάσαμε, ο πόλεμος δεν θα έχει ένα γρήγορο τέλος.  Θα συνεχιστεί μέχρι την ήττα της μιας ή της άλλης πλευράς. Ενώ θα μπορούσε να αποφευχθεί αν το ήθελε η Δύση, ενώ θα μπορούσαν να σταματήσουν οι εχθροπραξίες στα πρώτα στάδια της Ρώσικης εισβολής (με την παρουσία ενός ισχυρού αντιπολεμικού κινήματος που δυστυχώς δεν υπάρχει ούτε σε δύση ούτε και σε ανατολή) σήμερα, μετά την τεράστια στήριξη που λαμβάνει η κυβέρνηση της Ουκρανίας και οι Ναζί που την στηρίζουν από τις χώρες της Δύσης, μετά τις αντεπιθέσεις των Ουκρανών, μετά την επιστράτευση στην Ρωσία και μετά τα δημοψηφίσματα και τις προσαρτήσεις, το σκηνικό που έχει στηθεί προμηνύει πολύ χειρότερες εξελίξεις και μεγαλύτερη αιματοχυσία.

Δημήτρης Δημητρίου

1 Οκτωβρίου 2022