Χωρίς ψευδαισθήσεις

Ασφαλώς και χαιρόμαστε που έχασε ο Τράμπ.  Η τετραετία του ήταν μια αντανάκλαση του απαίσιου χαρακτήρα του αλλά και των πολιτικών και των συμφερόντων της κυρίαρχης τάξης που εκπροσωπούσε. Η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης Τράμπ ήταν ένας αχταρμάς που στην ουσία αναδείκνυε την αμηχανία του μεγάλου κεφαλαίου και της έλλειψης αποτελεσματικών συνταγών που θα εμπόδιζαν την επιστροφή στην οικονομική ύφεση κάτι που τελικά δεν κατάφεραν να αποτρέψουν αφου από τον περασμένη Φλεβάρη η ΗΠΑ μπήκαν και επίσημα στην ύφεση (βοήθησε βέβαια και η πανδημία σ’ αυτό).

Τα φαινόμενα έξαρσης του ρατσισμού, η άνοδος των white supremacists, η παντελής ανεπάρκεια του συστήματος υγείας νεοφιλελεύθερης κοπής, αποτελούν το σύμπτωμα ενός άρρωστου συστήματος  που παραπαίει και που αναζητεί διαρκώς αποδιοπομπαίους τράγους.  Μπορεί η άνοδος του ρατσισμού να ήταν μια έκφραση  του εσωτερικού χαρακτήρα του Τράμπ αλλά αποτελούσε επίσης για μια μεγάλη μερίδα της ηγεμονεύουσας τάξης, μια δοκιμασμένη μέθοδο μετατόπισης από τα πολλαπλά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Μπορούμε να πούμε ότι η τετραετία που πέρασε ήταν μια περίοδος  εφαρμογής αντιφατικών πολιτικών που η μια ‘κουτουλούσε’ πάνω στην άλλη. Από τη μια είχαμε τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της απορρύθμισης του χρηματοοικονομικού τομέα (deregulation) και τη θεαματική μείωση της εταιρικής φορολογίας. Από την άλλη είχαμε την επιβολή δασμών και τον εμπορικό προστατευτισμό που κάθε άλλο νεοφιλελεύθερη πολιτική μπορεί να χαρακτηριστεί. Η μείωση της φορολογίας πάνω στα κέρδη του μεγάλου κεφαλαίου έφερε τεράστια ελλείμματα στα δημόσια οικονομικά ενώ από την άλλη δαπανήθηκαν (όπως και  σε όλο τον κόσμο) τρισεκατομμύρια γα την εφαρμογή έκτακτων προγραμμάτων αντιμετώπισης των οικονομικών συνεπειών από τα lock-downs και την μείωση της οικονομικής δραστηριότητας.  Η επιστροφή στον προστατευτισμό με τους εμπορικούς πόλεμους (πολιτικές του 19ου αιώνα δηλαδή), δείχνουν μια σύγχυση και μια ανημπορία για το πώς ξεπερνιούνται οι αντιφάσεις του κεφαλαιοκρατικού συστήματος. Η υποχώρηση της αμερικανικής στρατιωτικό-πολιτικής επιρροής σε διάφορες περιοχές του πλανήτη και η εξειδίκευση σε περιοχές της Ασίας  εκφράζουν την αδυναμία της μεγαλύτερης ιμπεριαλιστικής δύναμης να διατηρήσει το ρόλο του πλανητάρχη.

Ο νέος πρόεδρος δεν πρόκειται να λύσει τα αδιέξοδα του καπιταλισμού. Και να θέλει, δεν μπορεί.  Αυτό που θα δούμε είναι μια αποστροφή από τη ρατσιστική ρητορική. Αυτό έχει να κάμει με τη σύνθεση των ψηφοφόρων των Δημοκρατικών (πολύ μεγάλο ποσοστό από αφροαμερικάνους και ισπανοφώνους) αλλά και τις  πολιτικές κατευνασμού που θέλουν να εφαρμόσουν οι Δημοκρατικοί σαν μια βαλβίδα ασφαλείας που θα εκτονώσει την κοινωνική πίεση που συσσώρευσαν ο ρατσιστικός λόγος και οι πολιτικές της κυβέρνησης Τράμπ.  Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ρατσισμός θα εξαφανιστεί ως δια μαγείας από τις ΗΠΑ. Ας μην ξεχνούμε ότι ο ρατσισμός είναι ίδιον του καπιταλισμού αλλά τουλάχιστο δεν θα βλέπουμε τακτικές κινήσεις προώθησης /ενθάρρυνσης του σε κυβερνητικό επίπεδο. Είναι επίσης πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή την επαναφορά του Σχέδιου Υγείας (το Obama Care) που τόσο πολεμήθηκε επί Τράμπ. Παρά το γεγονός ότι επί προεδρίας Κλίντον ο νεοφιλελευθερισμός ήταν μέρος της ατζέντας των Δημοκρατικών, εντούτοις επί Ομπάμα, στη προσπάθεια του να σώσει το σύστημα από την (αυτό) καταστροφική κρίση του 2008, υιοθέτησε μια πιο παρεμβατική πολιτική Κευνισιακού τύπου με κάποια ιχνοστοιχεία κοινωνικού κράτους .

Σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, η κυβέρνηση Biden πιθανότατα να αποπειραθεί να ξανακερδίσει το χαμένο έδαφος που χάθηκε επί Τράμπ, εφαρμόζοντας την ορθόδοξη ιμπεριαλιστική πολιτική. Να μην ξεχνούμε την καταστροφή της Λιβύης επί Δημοκρατικού Ομπάμα σε μια προσπάθεια να ελέγξει τότε την Αραβική Άνοιξη και να βάλει χέρι στα ψηλής ποιότητας πετρέλαια της Λιβύης.  Οι Δημοκρατικοί δεν πειραματίζονται. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι για να επιβιώσει ένα σύστημα με εταιρικά κεφάλαια τρισεκατομμυρίων, θα πρέπει να διατηρήσει τον γεωστρατηγικό του έλεγχο σε όλες τις περιοχές του κόσμου που θεωρούνται κλειδιά για διατήρηση της ηγεμονίας τους. Όπως ο βρικόλακας έχει ανάγκη από συνεχή τροφοδότηση από αίμα, έτσι και ο έλεγχος του πλανήτη αποτελεί συνθήκη επιβίωσης για το αμερικανικό κεφάλαιο.  Ένα come back λοιπόν της αμερικανικής επιθετικότητας στη Μέση Ανατολή και στην Ανατολική Μεσόγειο είναι μεσα στα ρεαλιστικά σενάρια.  Σε μια τέτοια περίπτωση η Τουρκία από πολύτιμη σύμμαχος των ΗΠΑ δυνατό να μετατραπεί σε πολυτιμότερη για ότι αυτό συνεπάγεται.

Δημήτρης Δημητρίου

9 Νοεμβρίου 2020