Νίκος Αναστασιάδης: Αφόρητα προκλητικός

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης σε συνέντευξη του στη Financial Times και συγκεκριμένα σε ερώτηση που αφορούσε την εμπλοκή του γραφείου του στο πρόγραμμα παραχώρησης υπηκοοτήτων, τόνισε την αντίθεσή του στη διαφθορά. Συνέχισε δηλώνοντας ότι η επαγγελματική του σταδιοδρομία του επέτρεψε να αποκτήσει αρκετά χρήματα ώστε να μην έχει ανάγκη διεφθαρμένων πρακτικών.

Εδώ εγείρονται κάποια σημαντικά θέματα που πρέπει να εξεταστούν όπως η σχέση του κεφαλαιοκράτη με το αίσθημα επάρκειας, η φύση του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, τις νοοτροπίες και αντιλήψεις που αυτό εμφυτεύει μέσα στη κοινωνία, η σχέση κράτους με την οικονομική ελίτ και τέλος, η σχέση κράτους και διαφθοράς. Ας κάμουμε μια απόπειρα να αναλύσουμε τα πιο πάνω:

Το κεφάλαιο: Μανία συνεχούς συσσώρευσης

Εξετάζοντας κοινωνικές συμπεριφορές θα πρέπει να εστιάσουμε τη προσοχή μας στις αιτίες που τις προκαλούν και όχι μόνο στη περιγραφή του αποτελέσματος. Κάθε σοβαρή ανάλυση πρέπει να ασχολείται με το περιεχόμενο και όχι με τη φόρμα, με την ουσία και όχι με την εμφάνιση. Από την ίδια του τη φύση ο καπιταλισμός ωθεί το κεφάλαιο σε συνεχή συσσώρευση και στην αναζήτηση όλο και μεγαλύτερου κέρδους τόσο σε απόλυτους όσο και σε σχετικούς όρους. Αυτή η συνεχής συσσώρευση αποτελούσε στα χρόνια της άνθησης του καπιταλισμού, όρος επιβίωσης του κεφαλαιοκράτη αφου θα έπρεπε να επενδύει συνεχώς διαφορετικά οι ανταγωνιστές του θα το έθεταν εκτός αγοράς. Όσο μεγαλύτερη ήταν η συσσώρευση τόσο περισσότερα λεφτά έμπαιναν και στο προσωπικό πουγκί του επιχειρηματία για σκοπούς προσωπικής – οικογενειακής κατανάλωσης ή δημιουργίας πλούτου. Αυτό που στο τέλος ενδιαφέρει τον κεφαλαιοκράτη δεν είναι ποιες αξίες θα παραχτούν αλλά το μέγεθος της υπεραξίας (το κέρδος δηλαδή) που καταλήγει στα χρηματοκιβώτιο του. Η διαφορά σήμερα από τον κλασσικό καπιταλισμό δεν είναι η ουσία του αλλά η εξέλιξη του προς το χειρότερο. Είναι η δημιουργία μεγάλων μονοπωλιακών κολοσσών, της όλο και αυξανόμενης ροπής προς τη προσωπική κατανάλωση του κεφαλαιοκράτη εις βάρος των επενδύσεων και το αυξανόμενο χάσμα των ανισοτήτων. Το μεγαλύτερο μέρος της συσσώρευσης σήμερα δεν κατευθύνεται στην επανεπένδυση που οδηγεί στη αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας αλλά στα κερδοσκοπικά παιγνίδια (hedge funds κλπ) και στην όλο και μεγαλύτερη απόκτηση προσωπικού πλούτου. Βλέπουμε πάρτι των πλουσίων με προκλητικές υπερβολές σε μια εποχή που άνθρωποι κοιμούνται σε παγκάκια, όλο και πιο επιβλητικά γιότ, όλο και πληθαίνουν τα ιδιωτικά jets που πετούν σε μακρινούς, εξωτικούς προορισμούς όπως π.χ τις Σεϋχέλλες. Άρα η μανία για συνεχή πλουτισμό, δεν έχει όρια. Είναι όρος επιβίωσης αλλά και τρόπος ζωής και συμπεριφοράς του κάθε κεφαλαιοκράτη που περνούν στην κοινωνία σαν κάτι το φυσιολογικό ηθικά ορθό και επιθυμητό.

Σχέση κράτους με την κεφαλαιοκρατία

Αποτελεί ουτοπία να πιστεύει κανείς ότι το κράτος δεν αποτελεί το εποικοδόμημα του κυριάρχου οικονομικού συστήματος. Αν το πάνω χέρι στην οικονομία το έχει ο κεφαλαιοκράτης τότε αναπόφευκτα το κράτος θα γίνει εξάρτημα εξυπηρέτησης αυτών των κυρίαρχων συμφερόντων. Οι πιέσεις που ασκούν οι υποτελείς τάξεις, ο φόβος για απώλεια της εξουσίας ή ανατροπή του συστήματος, αναγκάζει τις κυβερνήσεις να κάνει κάποιες παραχωρήσεις. Ο απώτερος όμως στόχος είναι συντήρηση της επικυριαρχίας του μεγάλου κεφαλαίου. Είναι γι΄ αυτό το σκοπό που σχέδια όπως οι επιδοτήσεις που προγραμματίζονται τώρα, περνούν από το τραπεζικό κεφάλαιο και όχι κατευθείαν στους τελικούς δικαιούχους. Είναι γι΄ αυτό το λόγο που στα νοσοκομεία δεν υπήρχαν οι κατάλληλες στολές προστασίας για να αντιμετωπίσουν την πανδημία ενώ το κράτος σπατάλησε χρήμα για την αγορά τελευταίου τύπου αντιδιαδηλωτικών εξαρτήσεων.

Σχέση κράτους και διαφθοράς

Η διαφθορά είναι το φυσικό προϊόν του καπιταλισμού. Ευδοκιμεί εκεί που το χρήμα μετατρέπεται σε θεό. Καλά, σε καθεστώτα που αυτοαποκαλούνται σοσιαλιστικά ή κομμουνιστικά δεν υπάρχει διαφθορά; Και πάλε θα πρέπει να δούμε πρώτιστα την ουσία. Η Κίνα αυτοχαρακτηρίζεται κομμουνιστική αλλά έχει εισαγάγει όλα τα εργαλεία του νεοφιλελευθερισμού.

Εδώ που φτάσαμε, θυμήθηκα τον Μακιαβέλι στο διάσημο έργο του «Πρίγκιπας: Στην αρχή την ασθένεια είναι εύκολο να τη γιατρέψεις αλλά δύσκολο να τη διαγνώσεις αλλά όσο δεν προσχωρούμε έγκαιρα στη θεραπεία, είναι εύκολο να τη διαγνώσεις αλλά πολύ δύσκολο να την γιατρέψεις….»

Υπάρχουν κριτήρια που σχετίζονται με το εύρος της κρατικής διαφθοράς

• Ο δημοκρατικός έλεγχος. Στο βαθμό που δε υπάρχουν οι κατάλληλες συνταγματικές δικλείδες ή στο βαθμό που ο λαός δεν αντιδρά σε υποθέσεις διαφθοράς αυτή θα συνεχίζει να μεγαλώνει.
• Απουσία ανεξάρτητων ΜΜΕ που δεν εξαρτώνται ή ελέγχονται από την κυβέρνηση.
• Αυταρχικές ηγεσίες που ο λαός τις χειροκρότει όποτε ‘δένουν φρύδι’.

Σε κάθε περίπτωση τα στοιχεία για κρατική διαφθορά μιλούν από μόνα τους .Ας δούμε μόνο μερικά από τα 25 μεγαλύτερα σκάνδαλα διαφθοράς που συντάραξαν τον κόσμο σύμφωνα με την Transparency International:

• Το γνωστό σκάνδαλο με το Μαλαισιανό Επενδυτικό Ταμείο όπου ο πρώην πρωθυπουργός της χώρας τσέπωνε δις μαζί με κάποιους που έγιναν πρόσφατα χωριανοί μας αφου η αδιάφθορη κυβέρνηση μας φρόντισε να τους παραχωρήσει την κυπριακή υπηκοότητα.
• Το σκάνδαλο Gurtel στην Ισπανία γεμάτο δωροδοκίες που έφταναν μέχρι τα προεδρικά γραφεία και που οδήγησαν στη πτώση της νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης του Ραχόη , στενού φίλου και ιδεολογικού αδελφού του πρόεδρου Αναστασιάδη.
• Panama papers .Ένα μόνο δικηγορικό γραφείο που κατά τα άλλα οι ιδιοκτήτες του δεν είχαν και τόση ανάγκη αφου ήταν ήδη πολύ πλούσιοι, Monsack Fonseca, δημιούργησε 214,000 εταιρείες κέλυφος που εμπλέκονταν τουλάχιστο 12 αρχηγοί κυβερνήσεων, όλοι τους με νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις.

Από τα πιο πάνω βγαίνει καθαρά το συμπέρασμα ότι υπάρχει ένας άμεσος συσχετισμός ανάμεσα στο κεφάλαιο με την απληστία και την διαφθορά και την σχέση αυτής της διαφθοράς με την εξουσία.

Δημήτρης Δημητρίου

16 Μαΐου 2020